Перевод: с латинского на все языки

со всех языков на латинский

Со всех языков на:
Латинский
С латинского на:
Все языки
Английский
Русский
Французский

in conspectu alicujus

Толкование Перевод

1 conspectus

I cōnspectus, ūs m. [ conspicio II ]
1) взор, вид

cadĕre in conspectum C — представляться взору (быть видным)

conspectum alicujus habere Col — видеть кого-л.

uno in conspectu C — одним (лишь) взглядом

esse in conspectu alicujus L, C etc. — быть на виду (пред глазами) у кого-л.

in conspectum alicujus venire или se dare C etc. — предстать перед кем-л.

quoad longissime conspectum oculi ferebant L — насколько хватал глаз

amotus a conspectu locus L — укромное место

consistere in medio conspectu V — быть на виду у всех

amittere aliquem e conspectu Ter — потерять кого-л. из виду

in conspectu alicujus L, Cs etc. — на глазах у (в присутствии) кого-л.

c. est in Capitolium L — открывается вид на Капитолий

conspectu urbis frui C — наслаждаться видом города

bellum aliud erat in conspectu L — предстояла другая война

procul esse a conspectu alicujus C — быть вне чьего-л. поля зрения

c. et cognitio naturae C — созерцание и познание природы

in conspectu senectutis esse Sen — быть на пороге старости

conspectu suo proelium restituit L — с его (Камилла) появлением сражение возобновилось

2) наружность (jucundus C; venerabilis QC)

3) обозрение, обзор, очерк ( aetatum antiquissimarum item virorum illustrium AG)

4) внимание

ne qui c. fiat aut sermo C — чтобы не привлечь внимания и не вызвать разговоров
II 1. cōnspectus, a, um
part. pf. к conspicio
2. adj.
1) видный, видимый, заметный ( alicui)

tumulus hosti c. L — заметный для противника холм

agmina inter se conspecta L — отряды, находящиеся друг у друга на виду

2) бросающийся в глаза, замечательный, удивительный ( juventus O)

heros c. in auro et ostro V — герой, блистающий золотом и пурпуром

Латинско-русский словарь > conspectus
2 conspectus

1.
conspectus, a, um, Part. and P. a., from conspicio.
2.
conspectus, ūs, m. [conspicio], a seeing, looking at, a look, sight, view, the range or reach of sight, the power of sceing (freq., and class. in prose and poetry).
I.
Lit.: casurusne in conspectum videatur animus, an tanta sit ejus tenuitas, ut fugiat aciem, Cic. Tusc. 1, 22, 50:
quo longissime conspectum oculi ferebant,
Liv. 1, 18, 8:
obscuritas lucis Romanis non adimebat in omnis partes conspectum,
id. 37, 41, 3:
conspectu urbis frui,
Cic. Sull. 9, 26:
suorum,
id. Mur. 41, 89: sese dare in conspectum, Enn. Ann. ap. Cic. Div. 1, 20, 41:
dare se in conspectum alicui,
Ter. Phorm. 2, 1, 31; Cic. Verr. 2, 5, 33, § 86; cf.:
alicui in conspectum prodire,
Ter. Phorm. 2, 4, 3:
prodire ad aliquem in conspectum,
Plaut. Bacch. 4, 9, 84; id. Most. 5, 2, 33:
paene in conspectu exercitūs nostri,
before the eyes, Caes. B. G. 1, 11:
illam e conspectu amisi meo,
Ter. Eun. 2, 3, 2:
venire in conspectum alicujus,
Cic. Fin. 1, 7, 24; Nep. Con. 3, 3 al.:
fugere e conspectu alicujus,
Ter. Hec. 1, 2, 107; Cic. Verr. 2, 5, 34, § 88:
ex hominum conspectu morte decedere,
Nep. Timol. 1, 6:
fugare aliquem e conspectu,
Lucr. 3, 49:
conspectum fugere,
Ov. M. 2, 594.—
2.
Pregn., public attention, notice:
subito consilium cepi ut ante quam luceret exirem, ne qui conspectus fieret aut sermo,
Cic. Att. 7, 10 init. —
II.
Meton.
A.
Presence, proximity (very freq.; in many connections coinciding with the foregoing, as the phrase venire in conspectum can be translated to come before the eyes or to come near; so also e conspectu fugere, etc.).
1.
Of persons:
etsi scio, eis fore meum conspectum invisum hodie,
Ter. Hec. 5, 2, 22:
(tibi) cujus prope in conspectu Aegyptus est,
Cic. Fam. 1, 7, 5; so, in conspectu, in the presence or vicinity, before the eyes, before the face of, in sight, id. Agr. 1, 3, 7; Caes. B. G. 2, 25 fin.; Liv. 1, 31, 2; Verg. A. 1, 184.—
2.
Of inanimate things:
quercus, quae est in oppidi conspectu,
Varr. R. R. 1, 7, 6:
procul a conspectu imperii,
Cic. Agr. 2, 32, 87: spectet patriam;
in conspectu legum libertatisque moriatur,
id. Verr. 2, 5, 66, § 170.—
B.
Appearance (cf. adspectus;
very rare): videamus animi partis, quarum est conspectus inlustrior,
Cic. Fin. 5, 18, 48 Madv. ad loc.:
Hieronymus... primo statim aspectu omnia quam disparia essent ostendit,
i. e. at the first view the public had of him, Liv. 24, 5, 2; 6, 8, 6.—
III.
Trop., the mental view, glance, survey, consideration (rare, but in good prose):
quae ponunt in conspectu animi, quae cernere et videre non possumus,
Cic. de Or. 3, 40, 161:
et cognitio naturae,
id. Leg. 1, 23, 61:
uno in conspectu omnia videre,
id. Brut. 4, 15; id. Leg. 3, 5, 12; Quint. 10, 1, 6; 7, 1, 4; Liv. 10, 25, 12:
ut ea ne in conspectu quidem relinquantur,
never come into consideration, are scarcely observed, Cic. Fin. 5, 31, 93.—
B.
In Gellius concr., like the Gr. sunopsis, a short view, sketch, synopsis, Gell. 17, 21, 2; 19, 10, 3.

Lewis & Short latin dictionary > conspectus
3 conspectus

1) (subst.) взгляд, вид: conspectum rei alicujus habere, auferre;
in conspectu esse, быть в виду (1. 38. 39 D. 8, 2. 1. 5 pr. § 4 D. 41, 1. 1. 29 pr. D. 45, 1);

in conspectu alicujus, перед глазами, в присутствии in consp. Praetoris injuriam facere (1. 7 § 8 D. 47, 10); (1. 2 C. 1, 13); (1. 9 C. 6, 23);

sub conspectibus nostris (1. 1 C. 12, 31).
2) (subst.) вид, наружность: furiosus in conspectu inumbratae quietis constitutus (l. 18 § 1 D. 41, 2). 3) (adi.) видный, замечательный: locus conspectior (1. 2 C. 12, 4).

Латинско-русский словарь к источникам римского права > conspectus
4 aufero

au-fero, abstulī, ablātum, auferre

1) уносить, убирать

domum suam aliquid a. C — перенести что-л. к себе домой

aufer te Pl — убирайся

aufer me terrēre H — перестань (брось) пугать меня

aufer manum! Pl — руки прочь!

aufer lacrĭmas Lcr — не плачь

aufer nugas Pl — шутки в сторону

se abstulisse e conspectu alicujus C — скрыться с чьих-л. глаз

auferri (pennis) V, O, PM — улетать

auferri periculo PJ — спастись от опасности

a. calcaribus equum Sil — пришпорив коня, пустить его вскачь

2) увлекать

ne te auferant aliorum consilia C — не дай себя увлечь чужими советами

abstulerunt me velut de spatio Graeciae res L — греческие события отклонили меня, так сказать, от моего пути

3)

а) отнимать, похищать ( pecuniam de aerario C)

hi ludi dies XV auferent C — эти празднества отнимут (т. е. будут длиться) 15 дней

a. alicui vitam veneno Su — отравить кого-л.

mors eum cito abstulit Fl — смерть быстро унесла его

ignis abstulit urbem O — город уничтожен пожаром

б) лишать (spem alicujus rei C; somnos H; vitam O)

quid mihi aufert qui ridet? Pt — разве меня убудет от чьих-л. насмешек?

в) отрезать, отсекать (linguam ense O; arbori cacumen PM)

a. fugam Fl — отрезать путь к бегству (отступлению)

г) снимать, утолять (dolorem Tib; curas H); умерщвлять

Labienum acies abstulit VP — Лабиен погиб от меча

4) отделять, разобщать

Armenia Euphrate amne aufertur Cappadociae PM — Армения отделяется рекой Евфратом от Каппадокии

5) получать, доставать (responsum ab aliquo C; praemium Su)

6) достигать

abstulisti (ut) C — ты достиг (того, что)

auferre aliquid ex aliquā re C — вынести (узнать) что-л. из чего-л.

a. docti senis famam H — стяжать славу учёного старца

Латинско-русский словарь > aufero
5 differo

dif-fero, distulī, dīlātum, differre

1) разносить (late d. favillam Lcr); раздувать, распространять ( ignem distulit ventus Cs); растаскивать (aliquem frustillatim Pl); разгонять, рассеивать (classem H; nubila V); широко (пошире) рассаживать ( arbores V)

d. ulmos in versum V — см. versus III

2) распространять, разглашать, ширить (rumores Ter, Nep)

d. aliquid sennonibus и d. aliquem rumoribus L — распускать слухи о чём-л. или о ком-л.

3) откладывать, переносить (d. rem in aliud tempus C)

d. aliquid in annum H — отложить что-л. на год

d. tempus C — дать отсрочку, отсрочить

stipendium militum d. Su — задерживать выплату жалованья солдатам

d. aliquem (in aliud tempus) C, T — назначать кому-л. другое время, т. е. заставлять его ждать

si foret hoc nostrum fato dilatus in aevum H — если бы (Луцилию) суждено было жить в наше время

d. posse Lcn — уметь выжидать (удобного случая)

d. se venturas in horas O — откладывать на будущее время, т. е. медлить, тянуть

4) уезжать, быть в отсутствии

a conspectu alicujus distulisse Ap — перестать видеться с кем-л.

5) изгонять, удалять, вытеснять ( dilato Mithridate Fl)

6) озадачивать, ошеломлять ( aliquem dictis suis Pl)

7) pass. differri мучиться, изнывать, томиться ( amore alicujus Pl)

laetitiā differri Pl — быть вне себя от радости

8) (без pf. и supin.) различаться, разниться (inter se C etc.; ab aliquo и ab aliquā re C etc.; cum aliquā re C; alicui rei H etc.)

quid differt? H — какая разница?

aliquid differt C — есть некоторая разница

nihil differt C — нет никакой разницы

inter se magnitudine, non genere d. C — различаться между собой количественно, но не качественно

rebus congruentes nominibus differebant C — соглашаясь друг с другом по существу, они расходились в словах

Латинско-русский словарь > differo
6 adsto

adsto, (asto), āre, adstĭtī (astĭtī) [ad + sto] - intr. - [st2]1 [-] être auprès, se tenir auprès; s'arrêter devant, s'arrêter auprès. [st2]2 [-] être debout, se tenir droit, se dresser. [st2]3 [-] assister qqn (de sa parole, de ses conseils). - supin: astatum, Prisc. astitum. - adstare in conspectu alicujus: se tenir en présence de qqn. - cur, obsecro, ergo ante ostium adstas? Plaut.: pourquoi donc, je te prie, restes-tu à la porte? - ante oculos adstare? virg.: se dresser sous les yeux. - avec dat. nano astante mensae inter copreas, Suet. Tib.: un nain se tenant près de la table au milieu des bouffons. - adstare vix, Plaut.: pouvoir à peine se tenir sur ses jambes. - astante ope barbaricā, Enn. ap. Cic. Tusc. 3: quand se dressait la puissance des barbares.

Dictionarium latinogallicum > adsto
7 conspectus

[st1]1 [-] conspectus, a, um: a - part. passé de conspicio.    - quo conspecto Arabs quidam, gladium clipeo tegens, genibus regis advolvitur, Curt. 4, 6: en le voyant, un Arabe, cachant son épée derrière son bouclier, vient se jeter aux genoux du roi. b - visible, apparent.    - Liv. 22, 24, 5 ; 32, 5, 13, etc. c - qui attire les regards, remarquable.    - Virg. En. 8, 588 ; Liv. 45, 7, 3    - conspectior, Ov. M. 4, 796 ; Liv. 2, 5, 5 ; Tac. H. 4, 11. [st1]2 [-] conspectŭs, ūs, m.:    - dat. conspectu, Amm. 25, 10, 3. a - action de voir, vue, regard.    - in conspectum alicui se dare, Cic. Verr, 5, 86: s'offrir à la vue de qqn.    - in conspectum alicujus se committere, Cic. Verr. 4, 26: oser se présenter (se risquer) aux regards de qqn.    - in conspectu multitudinis, Caes. BG. 5, 56, 2: sous les yeux de la foule.    - eum venire in conspectum suum vetuit, Cic. Fin. 1, 24: il lui interdit de se présenter sous ses yeux.    - in conspectu legum mori, Cic. Verr. 5, 170: mourir sous le regard (sous la vue) des lois.    - in conspectu Italiae, Cic. Verr. 5, 170: sous les yeux de l'Italie.    - cadere in conspectum, Cic.: échapper à la vue, être imperceptible.    - e conspectu amittere, Ter.: perdre de vue.    - quo longissime conspectum oculi ferebant, Liv. 1, 18, 8: du plus loin qu'on pouvait apercevoir.    - cf Cic. Dom. 100 ; Caes. BG. 5, 6, 5 ; BC. 3, 75, 2 ; Liv. 30, 24, 10. b - vue de l'esprit, examen.    - in conspectu animi aliquid ponere, Cic. de Or. 3, 161: mettre qqch sous les yeux de l'esprit.    - in hoc conspectu et cognitione naturae, Cic. Leg. 1, 61: dans cet examen et cette étude de la nature.    - ne in conspectu quidem relinqui, Cic. Fin. 5, 93: ne pas être laissé même à l'examen (= ne pas compter). c - vue d'ensemble, coup d'oeil d'ensemble.    - uno in conspectu omnia videre, Cic. Brut. 4, 15: voir tout d'un coup d'oeil.    - Cic. Leg. 3, 12; Gell. 17, 21, 1. d - apparition, présence.    - conspectu suo proelium restituit, Liv. 6, 8, 6 (cf. oblata species, 6, 8, 5): par sa présence il rétablit le combat.    - indignantes milites, quod conspectum suum hostes perferre possent, Caes. BG. 7, 19: les soldats indignés que l’ennemi pût, à une si courte distance, soutenir leur présence. g - aspect.    - vester, judices, conspectus et consessus iste, Cic. Planc. 2: cet aspect, juges, que présente votre réunion dans ce tribunal.    - cf. Cic. Pomp. 1; Fam. 16, 21. 7; Val. Max. 1, 6, 13; Curt. 6, 9, 2; Plin. Ep. 2, 11, 10.
* * *
[st1]1 [-] conspectus, a, um: a - part. passé de conspicio.    - quo conspecto Arabs quidam, gladium clipeo tegens, genibus regis advolvitur, Curt. 4, 6: en le voyant, un Arabe, cachant son épée derrière son bouclier, vient se jeter aux genoux du roi. b - visible, apparent.    - Liv. 22, 24, 5 ; 32, 5, 13, etc. c - qui attire les regards, remarquable.    - Virg. En. 8, 588 ; Liv. 45, 7, 3    - conspectior, Ov. M. 4, 796 ; Liv. 2, 5, 5 ; Tac. H. 4, 11. [st1]2 [-] conspectŭs, ūs, m.:    - dat. conspectu, Amm. 25, 10, 3. a - action de voir, vue, regard.    - in conspectum alicui se dare, Cic. Verr, 5, 86: s'offrir à la vue de qqn.    - in conspectum alicujus se committere, Cic. Verr. 4, 26: oser se présenter (se risquer) aux regards de qqn.    - in conspectu multitudinis, Caes. BG. 5, 56, 2: sous les yeux de la foule.    - eum venire in conspectum suum vetuit, Cic. Fin. 1, 24: il lui interdit de se présenter sous ses yeux.    - in conspectu legum mori, Cic. Verr. 5, 170: mourir sous le regard (sous la vue) des lois.    - in conspectu Italiae, Cic. Verr. 5, 170: sous les yeux de l'Italie.    - cadere in conspectum, Cic.: échapper à la vue, être imperceptible.    - e conspectu amittere, Ter.: perdre de vue.    - quo longissime conspectum oculi ferebant, Liv. 1, 18, 8: du plus loin qu'on pouvait apercevoir.    - cf Cic. Dom. 100 ; Caes. BG. 5, 6, 5 ; BC. 3, 75, 2 ; Liv. 30, 24, 10. b - vue de l'esprit, examen.    - in conspectu animi aliquid ponere, Cic. de Or. 3, 161: mettre qqch sous les yeux de l'esprit.    - in hoc conspectu et cognitione naturae, Cic. Leg. 1, 61: dans cet examen et cette étude de la nature.    - ne in conspectu quidem relinqui, Cic. Fin. 5, 93: ne pas être laissé même à l'examen (= ne pas compter). c - vue d'ensemble, coup d'oeil d'ensemble.    - uno in conspectu omnia videre, Cic. Brut. 4, 15: voir tout d'un coup d'oeil.    - Cic. Leg. 3, 12; Gell. 17, 21, 1. d - apparition, présence.    - conspectu suo proelium restituit, Liv. 6, 8, 6 (cf. oblata species, 6, 8, 5): par sa présence il rétablit le combat.    - indignantes milites, quod conspectum suum hostes perferre possent, Caes. BG. 7, 19: les soldats indignés que l’ennemi pût, à une si courte distance, soutenir leur présence. g - aspect.    - vester, judices, conspectus et consessus iste, Cic. Planc. 2: cet aspect, juges, que présente votre réunion dans ce tribunal.    - cf. Cic. Pomp. 1; Fam. 16, 21. 7; Val. Max. 1, 6, 13; Curt. 6, 9, 2; Plin. Ep. 2, 11, 10.
* * *

    Conspectus, Nomen ex participio. Liu. Qu'on regarde fort attentivement, Qui est de grande monstre.

\

    Nihilo mea turba, quam vllius conspectior erit. Liu. Je ne seray de rien mieulx accompaigné qu'un autre.

\

    Supplicium conspectius. Liu. Qui fut d'autant plus regardé, et où il se trouva plus de gens.

\

    Pars nulla conspectior capillis. Ouidius. Il n'y avoit rien plus beau, ne plus digne d'estre veu et regardé que les cheveux.

\

    Platano conspectior. Ouid. Plus belle à veoir que, etc.

\

    Conspectus, huius conspectus, Verbale, Significat aspectum. Le regard, La veue.

\

    Vix e conspectu Siculae telluris in altum Vela dabant laeti. Virgil. A peine avoyent ils perdu la veue de la Sicile.

\

    In conspectum aspicere. Plaut. Regarder devant soy.

\

    In conspectu alicuius astare. Cic. Estre devant luy.

\

    In conspectum cadere. Cic. Povoir estre veu.

\

    In conspectu consedimus omnes. Cic. Vis à vis l'un de l'autre.

\

    In medio conspectu consistere. Virgil. S'arrester au milieu de ceulx qui nous regardent.

\

    In conspectum se dare. Cic. Se monstrer, Se mettre en veue.

\

    E conspectu euolare. Cic. S'en aller vistement de devant.

\

    Conspectus fit, Sub ab hominibus. Cic. Quand le peuple accourt pour veoir quelque chose de nouveau.

\

    Fugere conspectum aliquorum. Cic. Ne se point vouloir trouver devant eulx, Fuir et eviter leur presence.

\

    Prodire in conspectum alicuius. Plautus. Venir en la presence d'aucun.

\

    Reddere conspectum alicuius. Virgilius. Remettre en veue, Faire revoir.

\

    Quae est in oppidi conspectu. Varro. Au devant, et à la veue de la ville.

\

    In conspectum alicuius venire. Cic. Se presenter à luy.

\

    Conspectum alicuius vereri. Terent. Ne s'oser trouver devant aucun.

\

    Vno in conspectu omnia videre. Cic. Devant soy, tout d'une veue.

Dictionarium latinogallicum > conspectus
8 eo

[st1]1 [-] ĕo, īre, īvī (ĭī), ĭtum: - intr. et tr. -    - la conjugaison. a - aller, marcher, s'avancer, s’en aller.    - eo ad forum, Plaut. As. 1, 1, 95: je vais au forum.    - ire + supin: avoir pour but, être disposé à.    - cubitum ire: aller se coucher.    - lusum ire: aller jouer.    - equis ire: aller à cheval.    - ire pedibus: aller à pied.    - ire ad aliquem: aller trouver qqn.    - ire (in) malam crucem: aller au diable.    - avec double dat. - ire subsidio alicui: aller au secours de qqn. b - marcher contre, marcher sur, attaquer.    - contra (ad, adversus, in) hostem ire: marcher contre l'ennemi.    - ire in Capitolium, Liv. 3, 17: attaquer le Capitole c - venir, se ranger (à un avis), aller du côté de; en venir à.    - ire pedibus alicujus: se ranger à l'avis de qqn.    - in sententiam alicujus ire: se ranger à l'avis de qqn.    - ire pedibus in sententiam alicujus: se ranger à l'avis de qqn.    - ire in lacrimas, Virg. En. 4, 413: recourir aux larmes.    - ire in poenas, Ov.: recourir au chaâtiment.    - istuc ibam, Ter.: j'allais en arriver là. d - passer par, parcourir.    - dicite qua sit eundum, Ov. Tr. 3, 1, 19: dites-moi par quelle route je dois passer. e - se changer en, passer d'un état à un autre, aller (d'une manière ou d'une autre).    - incipit res melius ire, Cic. Att. 14, 15: l'affaire commence à aller mieux. f - couler, se répandre, se divulguer.    - sanguis it in sucos, Ov. M. 10, 493: le sang circule changé en sève. g - être, exister, être traité (de telle ou telle manière).    - non ibo inulta, Sen.: je ne serai pas sans vengeur. h - disparaître, passer, s'évanouir, périr.    - anni eunt: les années passent.    - saepe hominem paulatim cernimus ire, Lucr. 3: souvent nous voyons l'homme s'en aller insensiblement.    - sic eat quaecumque Romana lugebit hostem, Liv. 1, 26: que périsse ainsi toute Romaine qui pleurera un ennemi.    - ire in alia omnia (s.-ent. vota): voter contre un projet de loi. ii - vendre, être vendu (= veneo).    - singulae vehes fimi denario eunt, Plin.: une voiture de fumier se vend un denier.    - tot eat Lydia nummis, Claud. Eutr. 1: que la Lydie soit vendue tant. jj - employé comme auxiliaire pour marquer le futur.    - addit se occisum iri, Cic.: il ajoute qu'on le tuera.    - Brutum visum iri a me puto, Cic.: je pense voir Brutus.    - damnatum iri videbatur, Quint.: il semblait devoir être condamné. [st1]2 [-] ĕō, adv. ou abl. de is: - [abcl][b]a - à cela. - [abcl]b - là, en cet endroit. - [abcl]c - à ce point, jusque-là, à un tel point, à tel degré, en un tel état, tellement, tant. - [abcl]d - dans le but de, afin de, pour. - [abcl]e - c'est pour cela, aussi, voilà pourquoi. - [abcl]f - avec un comparatif: d'autant plus.[/b]    - eo loci: là, (sans mouvt.), en cet endroit; à ce point.    - res erat eo loci, Cic.: l'affaire en était là.    - eo accedebat ut: à cela venait s'ajouter que.    - hoc eo valebat ut... Nep. Them. 4, 4: cela tendait à...    - eo, unde discedere non oportuit, revertamur, Cic. Att. 2, 16, 3: revenons au point d'où nous n'aurions pas dû nous écarter.    - eo... quo...: là... où...; d'autant... que...; afin que par ce moyen.    - eo... ut...: afin que ou à tel point... que...    - eo res est ut...: il va bientôt arriver que...    - eo crevit ut, Liv.: elle a pris un si grand accroissement que...    - eo insolentiae processit, Plin. Pan. 16: il en vint à ce point d'insolence.    - usque eo quo, Cic. (eo usque ut, Tac. - eo usque dum, donec, Liv.): jusqu'au point de; jusqu'à ce que.    - eo scripsi, quo plus auctoritatis haberem, Cic. Att. 8: j'ai écrit pour avoir plus d'autorité.    - eo quod, Cic. Hor.: parce que.    - eo modestior est, quo doctior: il est d'autant plus modeste qu'il est plus savant.    - quo doctior, eo modestior est: plus il est savant, plus il est modeste.    - eo gravior est dolor, quo culpa major, Cic. Att. 11: la douleur est d'autant plus vive que la faute est plus grave.    - eo magis quod: d'autant plus que.    - eo magis quod in conspectu Caesaris res gerebatur, Caes. BG. 3: d'autant plus que l'action se passait sous les yeux de César.    - eo minus quod: d'autant moins que.    - eo minus veritus navibus, quod in litore molli atque aperto deligatas ad ancoram relinquebat, Caes. BG. 5: craignant d'autant moins pour sa flotte qu'il la laissait à l'ancre sur une plage douce et unie.
* * *
[st1]1 [-] ĕo, īre, īvī (ĭī), ĭtum: - intr. et tr. -    - la conjugaison. a - aller, marcher, s'avancer, s’en aller.    - eo ad forum, Plaut. As. 1, 1, 95: je vais au forum.    - ire + supin: avoir pour but, être disposé à.    - cubitum ire: aller se coucher.    - lusum ire: aller jouer.    - equis ire: aller à cheval.    - ire pedibus: aller à pied.    - ire ad aliquem: aller trouver qqn.    - ire (in) malam crucem: aller au diable.    - avec double dat. - ire subsidio alicui: aller au secours de qqn. b - marcher contre, marcher sur, attaquer.    - contra (ad, adversus, in) hostem ire: marcher contre l'ennemi.    - ire in Capitolium, Liv. 3, 17: attaquer le Capitole c - venir, se ranger (à un avis), aller du côté de; en venir à.    - ire pedibus alicujus: se ranger à l'avis de qqn.    - in sententiam alicujus ire: se ranger à l'avis de qqn.    - ire pedibus in sententiam alicujus: se ranger à l'avis de qqn.    - ire in lacrimas, Virg. En. 4, 413: recourir aux larmes.    - ire in poenas, Ov.: recourir au chaâtiment.    - istuc ibam, Ter.: j'allais en arriver là. d - passer par, parcourir.    - dicite qua sit eundum, Ov. Tr. 3, 1, 19: dites-moi par quelle route je dois passer. e - se changer en, passer d'un état à un autre, aller (d'une manière ou d'une autre).    - incipit res melius ire, Cic. Att. 14, 15: l'affaire commence à aller mieux. f - couler, se répandre, se divulguer.    - sanguis it in sucos, Ov. M. 10, 493: le sang circule changé en sève. g - être, exister, être traité (de telle ou telle manière).    - non ibo inulta, Sen.: je ne serai pas sans vengeur. h - disparaître, passer, s'évanouir, périr.    - anni eunt: les années passent.    - saepe hominem paulatim cernimus ire, Lucr. 3: souvent nous voyons l'homme s'en aller insensiblement.    - sic eat quaecumque Romana lugebit hostem, Liv. 1, 26: que périsse ainsi toute Romaine qui pleurera un ennemi.    - ire in alia omnia (s.-ent. vota): voter contre un projet de loi. ii - vendre, être vendu (= veneo).    - singulae vehes fimi denario eunt, Plin.: une voiture de fumier se vend un denier.    - tot eat Lydia nummis, Claud. Eutr. 1: que la Lydie soit vendue tant. jj - employé comme auxiliaire pour marquer le futur.    - addit se occisum iri, Cic.: il ajoute qu'on le tuera.    - Brutum visum iri a me puto, Cic.: je pense voir Brutus.    - damnatum iri videbatur, Quint.: il semblait devoir être condamné. [st1]2 [-] ĕō, adv. ou abl. de is: - [abcl][b]a - à cela. - [abcl]b - là, en cet endroit. - [abcl]c - à ce point, jusque-là, à un tel point, à tel degré, en un tel état, tellement, tant. - [abcl]d - dans le but de, afin de, pour. - [abcl]e - c'est pour cela, aussi, voilà pourquoi. - [abcl]f - avec un comparatif: d'autant plus.[/b]    - eo loci: là, (sans mouvt.), en cet endroit; à ce point.    - res erat eo loci, Cic.: l'affaire en était là.    - eo accedebat ut: à cela venait s'ajouter que.    - hoc eo valebat ut... Nep. Them. 4, 4: cela tendait à...    - eo, unde discedere non oportuit, revertamur, Cic. Att. 2, 16, 3: revenons au point d'où nous n'aurions pas dû nous écarter.    - eo... quo...: là... où...; d'autant... que...; afin que par ce moyen.    - eo... ut...: afin que ou à tel point... que...    - eo res est ut...: il va bientôt arriver que...    - eo crevit ut, Liv.: elle a pris un si grand accroissement que...    - eo insolentiae processit, Plin. Pan. 16: il en vint à ce point d'insolence.    - usque eo quo, Cic. (eo usque ut, Tac. - eo usque dum, donec, Liv.): jusqu'au point de; jusqu'à ce que.    - eo scripsi, quo plus auctoritatis haberem, Cic. Att. 8: j'ai écrit pour avoir plus d'autorité.    - eo quod, Cic. Hor.: parce que.    - eo modestior est, quo doctior: il est d'autant plus modeste qu'il est plus savant.    - quo doctior, eo modestior est: plus il est savant, plus il est modeste.    - eo gravior est dolor, quo culpa major, Cic. Att. 11: la douleur est d'autant plus vive que la faute est plus grave.    - eo magis quod: d'autant plus que.    - eo magis quod in conspectu Caesaris res gerebatur, Caes. BG. 3: d'autant plus que l'action se passait sous les yeux de César.    - eo minus quod: d'autant moins que.    - eo minus veritus navibus, quod in litore molli atque aperto deligatas ad ancoram relinquebat, Caes. BG. 5: craignant d'autant moins pour sa flotte qu'il la laissait à l'ancre sur une plage douce et unie.
* * *

I.

    Eo, Ablatiuus casus pronominis is, ea, id. Eo, pro Intantum. Terent. Tant, ou Si fort.

\

    Eo creuit, vt iam magnitudine laboret sua. Liu. Tant et si fort, Elle est venue à telle croissance.

\

    Eo insolentiae processit. Pli. iun. Il est venu à si grande insolence.

\

    Eo, Propterea. Terent. Eo ad eam non admissa sum. Pour ce, A ceste cause.

\

    Eo fuit mirabilius, quod ab eo non expectabatur. Ci. D'autant estoit il plus esmerveillable, qu'il ne l'attendoit point.

\

    Marionem ad te eo misi, vt statim ad me rediret. Cic. A fin.

\

    Non eo quin tibi non cupiam quae velis. Plaut. Non point que je ne, etc.

\

    Non eo hoc dico, quin quae tu vis ego velim, et faciam lubens. Plaut. Je ne di point ceci pourtant que je ne, etc.

\

    Eo dico, ne me thesaurum reperisse censeas. Plaut. Je le di, à celle fin que tu ne, etc.

\

    Eo fit, quia in re nostra aut gaudio sumus praepediti nimio, aut aegritudine? Terent. Cela se fait il pourtant que, etc.

\

    Nec eo secius plurimos docuit. Sueton. Et ne laissa pas pourtant d'enseigner beaucoup de gens, Ce neantmoins il ne laissa pas, etc.

\

    Eone es ferox, quia habes imperium in beluas? Terent. Est ce pourtant que, etc.

\

    Eo fuerunt cariora, aes non erat. Plaut. D'autant plus.

\

    Meministi profecto et eo magis quod, etc. Cic. Et d'autant plus que, etc.

\

    Dies triginta, aut plus eo in naui fui. Terent. Ou d'advantage, Ou plus que je ne di, Ou plus que cela.

\

    Eo deductura erant. Liu. En ce lieu là.

\

    Eo redactae res erant, vt nulla amplius spes esset. Cicero. Estoyent tombees en tel estat que, etc. Jusques là que, etc.

\

    Res erat et causa nostra eo loci, vt erigere oculos, etc. Cic. La chose estoit en tel estat que, etc.

\

    Eo loci. Vlpian. En ce lieu là.

\

    Defendere se eo loci debebit. Vlpian. Alors.

\

    Res eo recidit. Quintil. La chose est tombee en tel estat.

\

    Hoc eo pertinet, etc. Cic. Tend à cela que, etc. Je di ceci à celle fin que, etc.

\

    Haec quae scripsi, eo spectant vt, etc. Cic. Tendent à ce que, etc.

II.

    Eo, is, iui, itum, ire. Aller.

\

    Altius ibunt, qui ad summa nitentur. Quintil. Monteront plus hault.

\

    Si porro ire pergant. Liu. S'ils veulent passer oultre.

\

    Ire itineribus alicuius. Cic. Tenir le chemin qu'il est allé, Suyvre sa maniere de faire.

\

    Ire nauigio. Cic. Naviger, Aller par eaue.

\

    Ire pedibus. Plaut. Aller à pied.

\

    Ire inficias. Plaut. Nier, Dire le contraire.

\

    Italiam ire. Virgil. Aller en Italie.

\

    Ire obuiam alicui. Plaut. Luy aller au devant.

\

    Ire cum onere. Plaut. Porter quelque chose en chemin.

\

    Ire ad arma contra aliquem. Cic. Prendre les armes, Courir aux armes, et prendre chascun son espee.

\

    Ad saga ire. Cic. Prendre les habits de guerre.

\

    Ibam ad te. Terent. J'alloye à toy, Par devers toy.

\

    Ire ad tonsorem. Plaut. Aller au barbier.

\

    Ire in aciem. Quintil. Aller à la guerre.

\

    Ire in aliquem. Ouid. Aller contre aucun.

\

    Ire in articulum dicitur seges. Plin. Columel. Se nouer.

\

    It in auras. Ouid. S'en va en l'air.

\

    Ire in colloquium ad Celtiberos. Liu. Aller parlementer.

\

    Ire in consilium iudices dicuntur. Cic. Aller au conseil, Quand les juges apres avoir ouy les parties, conferent ensemble pour opiner.

\

    In corpus ire. Quintil. Prendre corps.

\

    Ire vel abire in creditum. Vlpian. Quand le vendeur, ou celuy qui preste, delivre la chose vendue ou prestee, soy fiant à l'acheteur du pris, ou que pareille espece luy sera baillee, ou autre chose equipollente, pour celle qu'il a prestee, et non celle mesme qu'il a baillee.

\

    I in crucem. Plaut. Va au gibet.

\

    Ire in duplum. Cic. Venir et aller par devant un juge plaider, à la charge d'estre condamné au double si on a mauvaise cause.

\

    In exemplum ire. Tacit. Bailler exemple, Estre exemple.

\

    Ire in exilium. Cic. Estre banni, Aller en exil.

\

    Ire in fastidium. Seneca. Commencer à estre mesprisé.

\

    Ire in ius ad aliquem. Plin. iunior. Aller en jugement par devers aucun.

\

    In lachrymas ire. Stat. Plourer.

\

    In litem ire. Ouid. Tanser, Noiser.

\

    Ire in matrimonium sine dote dicitur puella. Plaut. Estre baillee en mariage.

\

    Ire in neruum. Terent. Aller en prison.

\

    In ora alicuius ire. Valer. Flac. Se jecter au visage d'aucun comme pour l'esgratigner.

\

    In poenas ire. Ouid. Aller punir quelcun.

\

    Iubere ire in possessionem. Cic. Ordonner que aucun sera mis en possession d'aucun biens et heritages.

\

    Ibit in secula nomen tuum. Plin. iunior. Il sera perpetuelle memoire de toy.

\

    Ire in sententiam alicuius, vel Pedibus ire in sententiam. Liu. Se ranger à son opinion.

\

    Ire in somnum. Plin. Aller dormir.

\

    Ire in subsidium. Cic. Aller au secours.

\

    Ire in suffragium. Plin. Aller dire son opinion de l'election de quelque Magistrat.

\

    In thalamos ire. Lucan. Se marier à aucun.

\

    Ire in vigiliam. Plaut. Aller au guet.

\

    Sub furcam ire. Horat. Aller en servitude.

\

    Comitem alicui ire. Lucan. L'accompaigner.

\

    Ibis nuntius. Virgil. Tu porteras les nouvelles.

\

    Ire accersitum. Terent. Aller querir.

\

    In mea vita tu tibi laudem is quaesitum scelus. Terent. Tu cerches d'avoir louange et honneur au danger de ma vie.

\

    Ire consultum male aliquem. Plaut. Luy porter dommage.

\

    Ire datum operam amico. Plaut. Aider son ami.

\

    Ire dormitum. Plaut. Aller dormir.

\

    Ire habitum honorem alicui. Plaut. Honorer aucun.

\

    Ire opitulatum. Plaut. Aider.

\

    It dies, pro Praeterit et elabitur. Plaut. Le jour s'en va et se passe.

\

    It lucrum ad me. Plaut. Le prouffit m'en vient.

\

    Eunt praecipites mores. Liu. Vont en decadence.

\

    Prorsus ibat res. Cic. La chose alloit tresbien et s'advancoit.

\

    I tu hinc qui dignus es. Terent. Va t'en d'ici.

\

    Mihi necesse est ire hinc. Plaut. Me partir d'ici.

\

    I prae, sequar. Terent. Va devant.

\

    Ibo quo profectus sum. Plaut. Je m'en voy ou j'avoye commencé d'aller.

\

    I sane, siquid festinas magis. Plaut. Va devant si tu as haste.

\

    Eamus visere. Terent. Allons veoir.

\

    Ire melius est. Plaut. Il vault mieulx de s'en aller.

\

    Itur, Impersonale. Plaut. On va.

\

    Itur ad me. Terent. On vient à moy.

\

    Ibitur. Plaut. On s'en ira.

\

    Iri. Terent. Ne tum quidem quum iri maxime debuit. Alors qu'il estoit necessairement besoing d'y aller.

Dictionarium latinogallicum > eo
9 venio

vĕnĭo, vēni, ventum, 4 ( fut. venibo, Pompon. ap. Non. 508, 23; imperf. venibat, Ter. Phorm. 4, 3, 47; gen. plur, part. sync. venientum, Verg. G. 4, 167; id. A. 1, 434; 6, 755), v. n. [Sanscr. root gā, go; Zend root gā, gam, go; Gr. BA-, bainô; Lat. ar-biter, venio; Goth. quiman; O. H. Germ. quëman, koman; Engl. come; v. Curt. Gr. Etym. p. 466], to come (cf. accedo).
I.
Lit.:
nunc, cujus jussu venio et quam ob rem venerim, Dicam, etc.,
Plaut. Am. prol. 17:
veni, vidi, vici,
Suet. Caes. 37: imus, venimus, videmus. Ter. Phorm. 1, 2, 53:
maritimus hostis ante adesse potest quam quisquam venturum esse suspicari queat, etc.,
Cic. Rep. 2, 3, 6:
venio ad macellum,
Plaut. Aul. 2, 8, 3:
ut veni ad urbem, etc.,
Cic. Fam. 16, 12, 2:
cupio, te ad me venire,
id. ib. 16, 10, 1; Plaut. As. 2, 4, 2:
mihi si spatium fuerit in Tusculanum veniendi,
Cic. Fam. 9, 5, 3:
Cato... cum venerat ad se in Sabinos,
had come home, id. Rep. 3, 28, 40:
quia nudius quartus venimus in Cariam ex Indiā,
Plaut. Curc. 3, 68:
sexto die Delum Athenis venimus,
Cic. Att. 5, 12, 1:
Italiam fato profugus, Laviniaque venit Litora,
Verg. A. 1, 2:
tumulum antiquae Cereris sedemque sacratam Venimus,
id. ib. 2, 743 (cf. devenio):
vin' ad te ad cenam veniam,
Plaut. Stich. 3, 2, 30:
mercator venit huc ad ludos,
id. Cist. 1, 3, 9:
homo ad praetorem deplorabundus venit,
id. Aul. 2, 4, 38:
neque ego te derisum venio neque derideo,
id. ib. 2, 2, 46:
ad istum emptum venerunt illum locum senatorium,
Cic. Verr. 2, 2, 50, § 124.—With inf.:
parasitus modo venerat aurum petere,
Plaut. Bacch. 4, 3, 18:
non nos Libycos populare penates Venimus,
Verg. A. 1, 528.—
Of inanimate subjects: navis huc ex portu Persico Venit,
Plaut. Am. 1, 1, 249:
denique in os salsi venit umor saepe saporis, Cum mare vorsamur propter,
Lucr. 4, 220:
(aër) Per patefacta venit penetratque foramina,
id. 4, 891:
(speculi imago) Dum venit ad nostras acies,
id. 4, 279:
sub aspectum venire,
Cic. de Or. 2, 87, 358:
in conspectu,
Caes. B. C. 2, 27:
in conspectum,
Hirt. B. G. 8, 48; Cic. Fin. 1, 7, 24:
muliebris vox mihi ad aures venit,
Plaut. Rud. 1, 4, 13;
in Italiā te moraturum, dum tibi litterae meae veniant,
reaches you, Cic. Fam. 11, 24, 2: hereditas unicuique nostrum venit, comes, i. e. descends to each of us, id. Caecin. 26, 74; cf.:
hic Verres hereditatem sibi venisse arbitratus est, quod in ejus regnum ac manus venerat is, quem, etc.,
id. Verr. 2, 4, 27, § 62: hic segetes, illic veniunt felicius uvae, come forth, i. e. grow, Verg. G. 1, 54; so,
arbores sponte suā,
id. ib. 2, 11; 2, 58; Prop. 1, 2, 10. —
(β).
Impers. pass., we, they, etc., came or have come, etc.:
Lilybaeum venitur,
Cic. Verr. 2, 5, 54, § 141: ad me ventum est, it has fallen to me, id Quint. 1, 3:
dum ad flumen Varum veniatur,
Caes. B. C. 1, 87:
(Galli) veniri ad se confestim existimantes, ad arma conclamant,
id. B. G. 7, 70:
ventum in insulam est,
Cic. Leg. 2, 3, 6:
ubi eo ventum est,
Caes. B. G. 1, 43:
ad quos ventum erat,
id. ib. 2, 11;
3, 23: eo cum esset ventum,
id. ib. 7, 61.—
B.
Esp., to come. spring, be descended:
qui se Bebryciā veniens Amyci de gente ferebat (i. e. qui se ferebat venientem, etc.),
Verg. A. 5, 373 Forbig. ad loc. —
II.
Trop.
A.
In gen.:
vides, quo progrediente oratione venturum me puto,
Cic. Rep. 1, 40, 62. ut jam a principio videndum sit, quemadmodum velis venire ad extremum orationis, id. Or. 59, 201:
contra rem suam me nescio quando venisse questus est,
that I appeared, id. Phil. 2, 2, 3: contra amici summam existimationem, id. Att. 1, 1, 4:
si rem nullam habebis, quod in buccam venerit, scribito,
id. ib. 1, 12, 4;
v. bucca: si quid in mentem veniet,
id. ib. 12, 36, 1.—So in Cic. with nom. only of neutr. pron. or res; but freq. impers. with gen.:
cum matronarum ac virginum veniebat in mentem,
when I thought of, Cic. Sull. 6, 19:
venit enim mihi in mentem oris tui,
id. Rosc. Am. 34, 95; id. Sull. 14, 38; v. also mens, II. B. fin. and the passages there cited:
oratorum laus ita ducta ab humili venit ad summum, ut, etc.,
id. Tusc. 2, 2, 5:
prava ex falsis opinionibus veniunt,
Quint. 5, 10, 34:
vitium pejus, quod ex inopiā, quam quod ex copiā venit,
id. 2, 4, 4:
non omne argumentum undique venit,
id. 5, 10, 21.—With dat.:
existimabunt majus commodum ex otio meo quam ex aliorum negotiis reipublicae venturum,
Sall. J. 4, 4; 8, 2:
ubi ea dies, quam constituerat cum legatis, venit,
Caes. B. G. 1, 8; so,
dies,
id. ib. 7, 3:
tempus victoriae,
id. ib. 7, 66; cf.:
suum tempus eorum laudi,
Quint. 3, 1, 21:
non sumus omnino sine curā venientis anni,
for the coming year, Cic. Q. Fr. 3, 4, 4:
exemplum trahens Perniciem veniens in aevum,
Hor. C. 3, 5, 16:
veniens aetas,
the future, Ov. F. 6, 639.—Of events, to come, i. e. to happen:
quod hodie venit,
Tac. A. 14, 43.—
B.
In partic.
1.
Venire in aliquid (rarely ad aliquid; v. infra), to come into, fall into any state or condition (so esp. freq.): venisse alicui in amicitiam, to have obtained one's friendship or alliance, Caes. B. G. 6, 5, 4:
in calamitatem,
Cic. Rosc. Am. 17, 49:
in cognitionem alicujus,
Quint. 7, 2, 20:
in consuetudinem,
Cic. Caecin. 2, 6; cf.:
quaedam in consuetudinem ex utilitatis ratione venerunt,
id. Inv. 2, 53, 160:
in proverbii consuetudinem,
id. Off. 2, 15, 55.—Of a personal subject:
(milites) qui in consuetudinem Alexandrinae vitae venerant,
Caes. B. C. 3, 110:
ut non solum hostibus in contemptionem Sabinus veniret, sed, etc.,
had fallen into contempt, id. B. G. 3, 17:
in contentionem, etc.,
Cic. Div. 2, 63, 129:
si falso venisses in suspitionem, P. Sestio,
id. Vatin. 1, 2:
summum in cruciatum,
Caes. B. G. 1, 31:
aut in controversiam aut in contentionem,
Quint. 3, 6, 44:
in discrimen,
Cic. Rosc. Am. 6, 16:
in dubium,
id. Quint. 2, 5:
in alicujus fidem ac potestatem,
to place one's self under the protection and in the power of a person, to surrender at discretion, Caes. B. G. 2, 13:
ne in odium veniam,
Cic. Fin. 2, 24, 79; cf.:
Tarquinii nomen huic populo in odium venisse regium,
id. Rep. 1, 40, 62:
ipse illi perditae multitudini in odium acerbissimum venerit,
id. Att. 10, 8, 6: in eam opinionem Cassius veniebat, Cael. ap. Cic. Fam. 8, 10, 2:
in partem alicujus,
to take part in it, Cic. Fam. 14, 2, 3:
in periculum,
Caes. B. C. 1, 17:
in sermonem alicujus,
i. e. to enter into conversation, Cic. Att. 14, 1, 1;
and in another sense: cum loquerer cum Phaniā, veni in eum sermonem, ut dicerem, etc.,
I happened to say that, id. Fam. 3, 5, 3:
nonnullam in spem veneram, posse me, etc.,
id. de Or. 2, 54, 217:
summam in spem per Helvetios regni obtinendi venire,
to entertain hopes, to hope, Caes. B. G. 1, 18.— Esp. with res as subject, the affair came to, reached the point, etc.:
res proxime formam latrocinii venerat,
Liv. 2, 48, 5; 2, 56, 5:
res venit prope secessionem,
id. 6, 42, 10. ad ultimum dimicationis rati rem venturam, id. 2, 56, 5:
cum speramus eo rem venturam, ut, etc.,
Hor. Ep. 2, 1, 226.— Impers.:
saepe in eum locum ventum est, ut, etc.,
to such a point that, Caes. B. G. 6, 43; Liv. 7, 30, 9.—
(β).
Ad aliquid: bene agis, Alba;
ad tuam veniam condicionem,
will accept, Cic. Verr. 2, 3, 62, § 146:
ad summum fortunae,
to attain, Hor. Ep. 2, 1, 32.—
2.
In speaking, to come to a topic:
ut jam a fabulis ad facta veniamus,
Cic. Rep. 2, 2, 4:
ut ad fabulas veniamus,
id. Rosc. Am. 16, 46:
venio ad tertiam epistulam,
id. Q. Fr. 3, 14, 12:
venio ad recentiores litteras,
id. Att. 14, 19, 5:
ad Arcesilam Carneademque veniamus,
id. Ac. 2, 4, 12:
venio nunc ad tertium genus illud, etc.,
id. Rep. 3, 33, 45:
ad istius morbum et insaniam,
id. Verr. 2, 4, 1, § 1 al.

Lewis & Short latin dictionary > venio
10 removeo

rĕ-mŏvĕo, mōvi, mōtum, 2 (sync. pluperf. remorant, Hor. S. 2, 1, 71; Sil. 11, 175; inf. remosse, Lucr. 3, 69; perf. remorunt, Ov. Ib. 240), v. a., to move back, draw back; to take away, set aside, withdraw, remove (freq. and class.; syn.: amolior, repono, segrego).
I.
Lit.:
tolle hanc patinam, remove pernam,
Plaut. Mil. 3, 1, 163 sq.:
pecora,
Caes. B. C. 1, 48:
equos,
Sall. C. 59, 1:
equos ex conspectu,
Caes. B. G. 1, 25:
dapes,
Ov. M. 8, 571:
mensam,
id. ib. 13, 676:
frena, Hor.S.2, 7, 74: tegimen,
to lay aside, Ov. M. 1, 674:
Aurora removerat ignes,
had driven away, id. ib. 4, 81:
monstra,
id. ib. 5, 216:
remoto atque ablegato viro,
Cic. Verr. 2, 5, 31, § 82:
remotis arbitris,
id. Off. 3, 31, 112:
custode remoto,
Hor. A. P. 161:
remoto Hannibale,
Just. 31, 5, 1:
quae jam infantem removerit,
i. e. has weaned, Plin. 28, 7, 21, § 72:
naves longas ab onerariis navibus,
Caes. B. G. 4, 25:
cupas furcis ab opere,
id. B. C. 2, 11:
castra sex milia ab oppido,
Liv. 9, 24:
quae natura occultavit ab oculis,
Cic. Off. 1, 35, 127:
bracchia a latere modice,
Quint. 11, 3, 159:
comas a fronte ad aures,
Ov. M. 5, 488:
se a corpore,
Lucr. 3, 895:
se a vulgo,
Hor. S. 2, 1, 71:
parvos natos a se,
id. C. 3, 5, 43:
se a conspectu, Auct. B. Afr. 62: plura de medio (with auferre),
Cic. Rosc. Am. 8, 23:
togam inde,
Quint. 11, 3, 124:
oculos,
Cic. Balb. 5, 11:
arcanis oculos profanos,
Ov. M. 7, 256:
tactu viriles virgineo manus,
id. ib. 13, 467:
toto sumus orbe remoti,
id. P. 2, 2, 123: mensae remotae, Verg. A. 1, 216; Ov. M. 13, 676:
cum paulum ab legionibus nostros removissent,
Caes. B. G. 5, 16:
aliquem ab exercitu, Auct. B. Afr. 54: praesidia ex iis locis, quae, etc.,
Cic. Fam. 16, 12, 3:
se in montes ex urbe,
Hor. S. 2, 6, 16:
ex oculis manus,
Ov. M. 9, 390:
ut propinquis suis ultra ducentesimum lapidem removeretur,
Tac. A. 2, 50.—
II.
Trop.:
removete moram,
Plaut. Stich. 2, 1, 37; Quint. 8, prooem. §
3: sumptum removit,
Cic. Rep. 2, 14, 27:
hominum conscientiā remotā,
id. Fin. 2, 9, 28:
remotā subtilitate disputandi,
id. ib. 2, 38, 98:
omnia removistis, avaritiam, imperitiam, superbiam,
Sall. J. 85, 45; cf.:
remoto metu,
id. ib. 87, 4; Tac. Agr. 15:
remoto joco,
jesting aside, Cic. Fam. 7, 11, 3:
remoto personarum complexu,
Quint. 3, 6, 57; 12, 11, 30:
formam anilem,
Ov. M. 6, 43:
soporem,
id. ib. 6, 493:
obstantia fata,
id. ib. 13, 373: remove istaec, no more of that (i. e. do not speak of it), Cic. ap. Suet. Caes. 49 fin.:
aliquem ab studio, Ter. Hec. prol. alt. 14: aliquem ab republicā,
Caes. B. C. 3, 21; Liv. 5, 11:
aliquem ab hoc sermone,
Cic. Lael. 9, 32:
aliquem a legibus (sc. ferendis),
id. Q. Fr. 2, 6, 5:
aliquem a vitā (natura),
Lucr. 5, 350:
se a negotiis publicis,
Cic. Off. 1, 20, 69:
se ab omni ejusmodi negotio,
id. Clu. 15, 43:
se ab amicitiā alicujus,
id. Lael. 21, 77; cf.:
se ab aliquo,
id. Att. 4, 8, b, 3:
se a suspitione,
id. Agr. 2, 8, 22; cf.:
illam suspitionem ab sese removere,
id. Verr. 2, 3, 59, § 136:
invidiam a se,
Ov. M. 12, 626:
vim procul hinc,
id. Am. 1, 14, 29:
(levissima) secerni arbitror oportere atque ex oratione removeri,
Cic. de Or. 2, 76, 309:
quartum (statum) ex generalibus,
Quint. 3, 6, 67:
omnes tribu remoti,
Liv. 45, 15 Drak. N. cr.:
ordine,
Tac. A. 13, 11:
quaesturā,
Suet. Tib. 35:
pudorem thalamis,
Ov. M. 8, 157; cf.:
se artibus suis,
Cic. Or. 2, 5:
se ministerio sceleris,
Ov. M. 3, 645:
aliquem tutelā,
Dig. 26, 10, 4.— Absol., Dig. 26, 10, 3. —
B.
To deduct, subtract:
si de quincunce remota est Uncia,
Hor. A. P. 327.—Hence, rĕmōtus, a, um, P. a., removed, i. e. afar off, distant, remote.
A.
Lit.:
silvestribus ac remotis locis,
distant, retired, Caes. B. G. 7, 1; cf.:
remoto loco,
Cic. Fam. 7, 20, 2:
terrae,
Lucr. 2, 534:
Gades,
Hor. C. 2, 2, 10:
Britanni,
id. ib. 4, 14, 47:
fontes,
id. S. 2, 4, 94:
gramen,
id. C. 2, 3, 6:
rupes,
id. ib. 2, 19, 1:
domūs pars, i. e. penetralia,
Ov. M. 6, 638. — Neutr. as subst.:
in remoto,
far away, Sen. Q. N. 3, 26, 1:
remotius antrum,
Ov. F. 6, 121:
sedes, remotas a Germanis,
Caes. B. G. 1, 31:
ab arbitris remoto loco,
Cic. Verr. 2, 5, 31, § 80:
civitas a conspectu remota,
id. ib. 2, 3, 37, §
85: in quibus (studiis) remoti ab oculis populi omne otiosum tempus contrivimus,
id. Lael. 27, 104:
ab aulā,
Ov. M. 11, 764.— With abl.:
civitatis oculis remotus,
Suet. Tib. 42:
quamvis longā regione remotus Absim,
by however great a distance I am removed from you, Ov. Tr. 3, 4, 73; cf.:
licet caeli regione remotus,
id. M. 15, 62.—
B.
Trop., removed, disconnected, separate, clear, free from, strange to any thing:
quae jam diu gesta et a memoriā remota,
Cic. Inv. 1, 26, 39:
genus (narrationum) remotum a civilibus causis,
id. ib. 1, 19, 27:
natura deūm longe remota Sensibus ab nostris,
Lucr. 5, 148:
scientia remota ab justitiā,
Cic. Off. 1, 19, 63:
(defensio) remota ab utilitate rei publicae,
id. Verr. 2, 3, 84, § 193:
a verā ratione longe remotum,
Lucr. 6, 853:
(fabula) non a veritate modo, sed etiam a formā veritatis remota,
Quint. 2, 4, 2:
naturae jura a vulgari intellegentiā remotiora,
Cic. Inv. 2, 22, 67:
sermo a forensi strepitu remotissimus,
id. Or. 9, 32; Quint. 11, 1, 89 Spald. N. cr.:
(Vestorium) hominem remotum a dialecticis, in arithmeticis satis versatum,
Cic. Att. 14, 12, 3:
homines maxime ab injuriis nostrorum magistratuum remoti,
id. Verr. 2, 2, 66, § 160:
a Tib. Gracchi aequitate ac pudore longissime remotus,
id. Agr. 2, 12, 31:
hic a culpā est remotus,
id. Mur. 35, 73:
ab inani laude et sermonibus vulgi,
id. Fam. 15, 4, 13:
a vulgo longe lateque,
Hor. S. 1, 6, 18:
vitio ab omni,
id. A. P. 384:
ab omni minimi errati suspicione remotissimus,
Cic. Verr. 2, 4, 19, § 40:
(vilica) a vino, ab escis, a superstitionibus remotissima sit,
Col. 12, 1, 3 et saep.—
2.
In the philos. lang. of the Stoics, remota, a transl. of the Gr. proêgmena, things not to be preferred; [p. 1564] things to be rejected or postponed (opp. promota), Cic. Fin. 3, 16, 52.—Hence, adv.: rĕmōtē, at a distance, afar off, remotely (very rare).— Comp.:
stellae eundem orbem tenentes aliae propius a terris, aliae remotius ab eisdem principiis eadem spatia conficiunt,
Cic. N. D. 1, 31, 87.— Sup.:
remotissime,
Aug. Trin. 12, 5.

Lewis & Short latin dictionary > removeo
11 pono

pōno, posuī (posīvī), positum, ere

1)

а) класть (aliquid in mensā Naev; finem vitae T)

p. aliquid in manu Pt — вручать что-л. кому-л.

somno posĭtus V — улегшийся ко сну

se p. toro O — возлечь на ложе

б) ставить, размещать ( sellam in foro C); выстраивать ( pedĭtes post equĭtes L); разбивать, располагать (castra in colle Cs; Roma in montibus posita C)

p. aliquid in conspectu и ante oculos C — показать что-л. воочию (наглядно)

in Alpibus positi Vop — живущие в Альпах

posita nix H — выпавший снег

в) ставить на стол, подавать (pocula V, QC); запечатлевать ( oscula in labellis Prp)

2) бросать, кидать ( aliquid in flammam O); бросать, опускать ( ancoras L)

3) сажать ( arborera H); сеять ( semina V)

4) хоронить ( aliquem tumulo O)

5) вкладывать, помещать ( pecuniam in praedio C)

6) употреблять, использовать, распоряжаться (p. otia recte H); обращать, прилагать ( omnem curam in salute patriae C)

7) складывать, сдавать на хранение ( testamentum in aerario Cs)

8) делать ставку, ставить ( в игре или пари) ( aliquid Pl)

9) назначать, устанавливать, обещать (praemium Sl, L)

10) издавать ( leges C); придавать, давать (nomen alicui C etc.); определять ( alicui poenam C)

p. de quo quis audire vellet C — предложить тему, которую желательно было бы сделать предметом лекции

11) укладывать, приводить в порядок, причёсывать (comas, capillos O)

12) приставлять ( scalas Cs)

13) опускать ( caput H); преклонять (genua O, QC etc.)

14) возлагать, надевать ( coronam in caput AG — ср. 19.)

15)

а) жертвовать, посвящать богам (ex praedā tripodem Delphis Nep)

se p. totum in aliquā re C — целиком отдаться чему-л

б) приносить, давать ( vota Prp)

16) расставлять, располагать, дислоцировать ( duas legiones in aliquā regione Cs); выставлять ( vigilias Sl); приставлять ( alicui custodem C); помещать, переносить ( aliquem in caelo Just); переводить ( aliquem Thebis H); назначать ( Numĭdis imperatorem Sl)

17)

а) воздвигать (alicujus slatuam Nep; templa Jovi V); строить, устраивать (insidias contra aliquem C, Cs); основывать, сооружать, строить (aram L; urbem V)

Tibur Argeo positum colono H — Тибур, заложенный аргосскими поселенцами

б) вить ( nidum H)

18) изображать ( aliquem coloribus H); изваять ( Venĕrem marmoream H)

19) сбрасывать с себя, скидывать, снимать (vestem C; coronam luctus gratiā C — ср. 14.; praetextam puerīlem T); откладывать ( librum de manibus C)

20)

а) обрезывать ( ungues H); сбривать ( barbam Su); терять ( vires V); ронять ( frondes V); складывать (arma C etc.); откладывать в сторону ( iracunda fulmina H); отбрасывать прочь (curas L etc.; metum O)

positis ambagibus O — без обиняков

nomine triumviri posito T — сложив с себя звание триумвира

б) утрачивать, отдавать (vitam C etc.; spem Pl); заканчивать, прекращать ( bellum Sl)

21) производить на свет, рожать ( utĕri onus O)

22) успокаивать, унимать (magnos morūs Prp; freta H); униматься, утихать (venti ponunt V, O, AG)

23)

а) возлагать ( omnem spem in aliquā re Cs); полагать, считать, рассматривать (aliquem primum Nep; aliquid in mălis C)

p. aliquid inter munĕra naturae J — относить что-л. к числу даров природы

б) (пред)полагать (hoc posito atque concesso C)

aliquod pretium alicui rei p. Sen — придавать чему-л. какую то цену, в какой-то мере дорожить чём-л

в) подвергать (aliquid in dubio L; caput periculo Pl); вменять ( aliquid in laude alicujus C); включать ( aliquem inter vatum choros H); утверждать, высказывать ( aliquid pro certo Cs)

ut paulo ante posui C — как я сказал несколько выше

г) выдвигать (quaestionem L, Ph, Sen)

aliquem in suspicione p. C — навлечь подозрение на кого-л

Латинско-русский словарь > pono
12 discedo

discēdo, ĕre, cessi, cessum - intr. -    - parf. sync. discesti Plaut. As. 251; discesse Fort. Mart 4, 352 II part. pass. avec sens actif, custodibus discessis Cael. Antip. d. Prisc. 8, 49, les gardes s'étant retirés. [st1]1 [-] s'en aller de côté et d'autre, se séparer, se diviser.    - senatus consultum factum est ut sodalitates discederent, Cic. Q. 2, 3, 5: un sénatus consulte ordonna que toutes les associations eussent à se dissoudre.    - populus ex contione discessit, Sall. J. 34, 2: le peuple, l'assemblée finie, se dispersa.    - in duas partes discedunt Numidae, Sall. J. 13, 1: les Numides se divisent en deux partis.    - cum terra discessisset magnis quibusdam imbribus, Cic. Off. 3, 38: la terre s'étant entrouverte à la suite de grandes pluies.    - cf. Div. 1, 97; 1, 99. [st1]2 [-] se séparer [d'un tout, d'un groupe dont on faisait partie].    - ab amicis discedere, Cic. Lael. 42: se séparer de ses amis (rompre avec...).    - cf. Caes. BC. 3, 60, 3. [st1]3 [-] s'éloigner de.    - ab aliquo discedere, Caes. BG. 4, 12, 1: s'éloigner de qqn, quitter qqn. --- cf. Cic. Lael. 1.    - a vallo discedere, Caes. BC. 3, 37, 3: quitter le retranchement.    - cf. Caes. BG. 5, 8, 6 ; 5, 34, 1.    - e Gallia discedere, Cic. Phil. 8, 21: sortir de Gaule.    - ex hibernis dicedere, Caes. BG. 5, 23, 3: quitter le cantonnement.    - de foro discedere, Cic. Verr. 4, 147: quitter le forum.    - de praediis discedere, Cic. Amer. 79: sortir de ses propriétés.    - Capuā discedere, Cic. Att. 7, 21, 1: quitter Capoue.    - templo discedere, Ov. M. 1, 381: quitter le temple. [st1]4 [-] se retirer du combat [vainqueur ou vaincu].    - superiores discedere, Caes. BC. 1, 47, 1: sortir vainqueurs. --- cf. BC. 3, 47. 5.    - sine detrimento discedere, Caes. BC. 3, 46, 6: se retirer sans dommage.    - a signis discedere, Caes. BG. 5, 16, 1; BC. 1, 341: quitter les enseignes = rompre les manipules, se débander, fuir.    - [mais Liv. 25, 20, 4, déserter]. [st1]5 [-] s'en aller du tribunal; se tirer d'affaire.    - superior discedit, Cic. Caec. 2: il sort victorieux du procès. --- cf. Br. 229.    - si istius haec tanta injuria impunita discesserit, Cic. Verr. 4, 68: si l'injustice si grande commise par cet homme sort impunie de ces débats.    - qui resisterunt, discedunt saepissime superiores, Cic. Tusc. 2: ceux qui ont résisté s'en vont en général en vainqueurs.    - discessit liberatus, Nep. Phoc. 2, 3: il fut renvoyé absous.    - impunita (tanta injuria) discedit, Cic. Verr. 2, 4, 30: un si grand attentat reste impuni.    - Hercules, qui deus sis, sane discessisti non bene, Plaut. Stich. 395: Hercules, bien que tu sois dieu, tu ne t'en es pas bien tiré.    - cf. Cic. Att. 2, 16, 4 ; 2, 21, 6. [st1]6 [-] fig. s'écarter de.    - ab officio dicedere, Caes. BG. 1, 40, 2: se départir de son devoir, manquer à son devoir.    - a sua sententia discedere, Caes. BC. 1, 2. 5: renoncer à son opinion.    - a ratione discedere, Cic. Tusc. 4, 42: s'écarter de la raison.    - ab oppugnatione castrorum discedere, Caes. BC. 2, 31, 3: abandonner le siège d'un camp.    - quartana a te discessit, Cic. Att. 8, 6, 4: la fièvre quarte t'a quitté.    - numquam ex animo meo discedit illius viri memoria, Cic. Rep. 6, 9: jamais le souvenir de cet homme ne sort de ma mémoire.    - hostibus spes potiundi oppidi discessit, Caes. BG 2, 7, 2: pour l'ennemi, l'espoir de prendre la ville s'en alla.    - a vita (ex vita) discedere, Cic.: quitter la vie, mourir.    - absol. dilatato vulneris hiatu discessit, Amm. 29: sa plaie s'étant rouverte et élargie, il mourut. [st1]7 [-] se porter vers une opinion.    - in alicujus sententiam discedere, Sall. C. 55, 1: se ranger à l'avis de qqn.    - cf Liv. 3, 41, 1; 28, 45, 5, etc.    - in alia omnia discessit (senatus), Cic. Fam. 19, 12, 3: (le sénat) se rangea à un tout autre avis.    - ultimum senatus consultum, quo... numquam ante discessum est, Caes. BC. 1, 5, 3: le sénatus consulte, ultime mesure à laquelle on n'en est jamais venu auparavant... [st1]8 [-] faire abstraction de.    - cum a vobis discesserim, neminem esse... Cic. Fam. 1, 9, 18, [je t'assure] que, vous exceptés, il n'y a personne...    - cum a fraterno amore discessi, Cic. Att. 1, 17, 5: à part l'affection que me porte mon frère.
* * *
discēdo, ĕre, cessi, cessum - intr. -    - parf. sync. discesti Plaut. As. 251; discesse Fort. Mart 4, 352 II part. pass. avec sens actif, custodibus discessis Cael. Antip. d. Prisc. 8, 49, les gardes s'étant retirés. [st1]1 [-] s'en aller de côté et d'autre, se séparer, se diviser.    - senatus consultum factum est ut sodalitates discederent, Cic. Q. 2, 3, 5: un sénatus consulte ordonna que toutes les associations eussent à se dissoudre.    - populus ex contione discessit, Sall. J. 34, 2: le peuple, l'assemblée finie, se dispersa.    - in duas partes discedunt Numidae, Sall. J. 13, 1: les Numides se divisent en deux partis.    - cum terra discessisset magnis quibusdam imbribus, Cic. Off. 3, 38: la terre s'étant entrouverte à la suite de grandes pluies.    - cf. Div. 1, 97; 1, 99. [st1]2 [-] se séparer [d'un tout, d'un groupe dont on faisait partie].    - ab amicis discedere, Cic. Lael. 42: se séparer de ses amis (rompre avec...).    - cf. Caes. BC. 3, 60, 3. [st1]3 [-] s'éloigner de.    - ab aliquo discedere, Caes. BG. 4, 12, 1: s'éloigner de qqn, quitter qqn. --- cf. Cic. Lael. 1.    - a vallo discedere, Caes. BC. 3, 37, 3: quitter le retranchement.    - cf. Caes. BG. 5, 8, 6 ; 5, 34, 1.    - e Gallia discedere, Cic. Phil. 8, 21: sortir de Gaule.    - ex hibernis dicedere, Caes. BG. 5, 23, 3: quitter le cantonnement.    - de foro discedere, Cic. Verr. 4, 147: quitter le forum.    - de praediis discedere, Cic. Amer. 79: sortir de ses propriétés.    - Capuā discedere, Cic. Att. 7, 21, 1: quitter Capoue.    - templo discedere, Ov. M. 1, 381: quitter le temple. [st1]4 [-] se retirer du combat [vainqueur ou vaincu].    - superiores discedere, Caes. BC. 1, 47, 1: sortir vainqueurs. --- cf. BC. 3, 47. 5.    - sine detrimento discedere, Caes. BC. 3, 46, 6: se retirer sans dommage.    - a signis discedere, Caes. BG. 5, 16, 1; BC. 1, 341: quitter les enseignes = rompre les manipules, se débander, fuir.    - [mais Liv. 25, 20, 4, déserter]. [st1]5 [-] s'en aller du tribunal; se tirer d'affaire.    - superior discedit, Cic. Caec. 2: il sort victorieux du procès. --- cf. Br. 229.    - si istius haec tanta injuria impunita discesserit, Cic. Verr. 4, 68: si l'injustice si grande commise par cet homme sort impunie de ces débats.    - qui resisterunt, discedunt saepissime superiores, Cic. Tusc. 2: ceux qui ont résisté s'en vont en général en vainqueurs.    - discessit liberatus, Nep. Phoc. 2, 3: il fut renvoyé absous.    - impunita (tanta injuria) discedit, Cic. Verr. 2, 4, 30: un si grand attentat reste impuni.    - Hercules, qui deus sis, sane discessisti non bene, Plaut. Stich. 395: Hercules, bien que tu sois dieu, tu ne t'en es pas bien tiré.    - cf. Cic. Att. 2, 16, 4 ; 2, 21, 6. [st1]6 [-] fig. s'écarter de.    - ab officio dicedere, Caes. BG. 1, 40, 2: se départir de son devoir, manquer à son devoir.    - a sua sententia discedere, Caes. BC. 1, 2. 5: renoncer à son opinion.    - a ratione discedere, Cic. Tusc. 4, 42: s'écarter de la raison.    - ab oppugnatione castrorum discedere, Caes. BC. 2, 31, 3: abandonner le siège d'un camp.    - quartana a te discessit, Cic. Att. 8, 6, 4: la fièvre quarte t'a quitté.    - numquam ex animo meo discedit illius viri memoria, Cic. Rep. 6, 9: jamais le souvenir de cet homme ne sort de ma mémoire.    - hostibus spes potiundi oppidi discessit, Caes. BG 2, 7, 2: pour l'ennemi, l'espoir de prendre la ville s'en alla.    - a vita (ex vita) discedere, Cic.: quitter la vie, mourir.    - absol. dilatato vulneris hiatu discessit, Amm. 29: sa plaie s'étant rouverte et élargie, il mourut. [st1]7 [-] se porter vers une opinion.    - in alicujus sententiam discedere, Sall. C. 55, 1: se ranger à l'avis de qqn.    - cf Liv. 3, 41, 1; 28, 45, 5, etc.    - in alia omnia discessit (senatus), Cic. Fam. 19, 12, 3: (le sénat) se rangea à un tout autre avis.    - ultimum senatus consultum, quo... numquam ante discessum est, Caes. BC. 1, 5, 3: le sénatus consulte, ultime mesure à laquelle on n'en est jamais venu auparavant... [st1]8 [-] faire abstraction de.    - cum a vobis discesserim, neminem esse... Cic. Fam. 1, 9, 18, [je t'assure] que, vous exceptés, il n'y a personne...    - cum a fraterno amore discessi, Cic. Att. 1, 17, 5: à part l'affection que me porte mon frère.
* * *

    Discedo, discedis, pen. prod. discessi, discessum, discedere, Recedere: vt Discedere Roma. Cic. Se partir et s'en aller.

\

    Discedere cubitum. Cic. S'en aller coucher.

\

    Non discedere ab aliquo. Cic. Ne bouger d'avec aucun, L'accompaigner tousjours, et ne le laisser jamais.

\

    Discedere ab amicis. Cic. Se departir de l'amitié d'aucun.

\

    Discedere ab armis. Caes. Laisser les armes et s'en retourner chascun en son hostel.

\

    Discedere a consuetudine alicuius populi. Cic. Contrevenir à la coustume, Venir et faire contre la commune observance et coustume d'un peuple.

\

    E conspectu discedere. Cic. Se partir de la presence d'aucun.

\

    Discedere a defendendis hominibus et subleuandis. Cic. Laisser à aider et defendre.

\

    Non discedere digitum a re aliqua. Cic. Sub. latum. Ne s'en esloingner nullement, S'en tenir tousjours pres.

\

    In duas factiones ciuitas discessit. Tacit. Est divisee.

\

    A sperata alicuius rei gloria discedere. Cic. Perdre esperance.

\

    Discedere a jure. Cic. Ne se gouverner et reigler plus selon le droict et les loix.

\

    Vno verbo discedere a libro. Cic. Faillir d'un mot à dire comme il est dedens son livre.

\

    Nunquam ex animo meo discedit illius viri memoria. Cic. Jamais je ne perds la souvenance de luy, J'ay tousjours memoire de luy, Il me souvient tousjours de luy, Il n'est jamais qu'il ne me souvienne de luy.

\

    A mente atque a se discedere. Cic. Sortir hors de son sens.

\

    Discessit mos. Plin. La coustume n'est plus.

\

    Discedamus a nobis. Cic. Ne parlons plus de nous, Laissons à parler de nous.

\

    Discedere ab officio. Cic. Ne faire plus son debvoir.

\

    Discedere in aliquam opinionem. Cic. Se ranger à quelque opinion.

\

    Discedere in alia omnia, pro Dissentire. Cic. Estre d'opinion contraire, Opiner au contraire.

\

    Discedunt in duas partes. Sallust. Se divisent et separent en deux bandes.

\

    Negat vnquam se a te pedem discessisse. Cic. Il nie qu'il bougeast jamais le pied d'avec toy, Il dit qu'il ne s'esloingna jamais de toy la longueur d'un pied.

\

    Audiui quartanam a te discessisse. Cic. J'ay ouy dire que la fievre quarte t'a laissé, S'en est allee.

\

    A re discedere. Cic. Sortir hors du propos.

\

    Discedere a vel de sententia. Caesar. Cic. Changer d'opinion.

\

    A sese discedere. Cic. S'oublier soymesme, et sortir hors de son sens.

\

    Signis discedere haud licitum. Sil. Il n'est point licite à un homme de guerre de se partir d'avec son enseigne.

\

    Discedere superiorem. Cic. S'en aller vainqueur.

\

    Discedere inferiorem. Cic. S'en aller vaincu.

\

    A vita discedere. Cic. Mourir.

\

    Discedit vsusfructus a persona. Modestin. L'usufruict se perd et se depart de celuy à qui il estoit.

\

    Quum discessi a te, nemo mihi illo charior. Cic. Apres toy je l'aime plus que nul autre.

\

    Amoris vero erga te mei, quum a fraterno amore, domesticoque discessi, tibi primas defero. Cic. Apres mon frere, il n'en y a point que j'aime tant que toy.

\

    Sic, vt quum ab illo discesserint, me habeant proximum. Cic. Tellement que apres cestuy là, ils n'en ont point de plus prochain que moy.

\

    Discedere terra dicitur. Cic. Se fendre, S'ouvrir.

\

    Discedit caelum. Cic. Quand il s'ouvre et se fend, ou semble se fendre, comme quand il esclaire.

\

    Discedatur, impersonale. Cic. Qu'on s'en aille.

\

    Disceditur in eam sententiam. Liu. On suit ceste opinion.

\

    Discessum est. Liu. On s'est departi.

Dictionarium latinogallicum > discedo
13 abeo

ab-eo, iī (īvī), itum, īre

1) уходить, удаляться, ускользать ( ab aliquo)

a. ex conspectu Pl, Sl, Cs — скрыться из виду

abeam an maneam? Pl — уходить мне или оставаться?

abi tuam viam Pl — уходи (иди) своей дорогой

abi quaerere Pl — пойди поищи

lectum a. Ap — лечь в постель

letum a. Ap — умереть

abi sis! Ter — да будет тебе!

hac abierit! Sen — пусть так!

non es avarus, abi H — ты не скуп, пусть так

abin an non? Pl — уйдёшь ты или нет? ( угрожающе)

abi in malam rem (crucem) Pl или in malam pestem malumque cruciatum! C — прах тебя возьми!

integer abiit Sl — он вышел (остался) цел и невредим

impune abiit Vr — его поступок остался безнаказанным (он счастливо отделался)

non hoc tibi sic abibit Ctl — это тебе даром не пройдёт

a. magistratu C — оставлять служебный пост

abeamus a fabulis C — оставим сказки

abiit LM, abiit vitā VP или e vitā C — он умер

ne longius abeam T — чтобы мне не слишком отвлечься (от темы)

non longe abieris C — недалеко ходить (за примерами)

scire id quo quaeque abeat res LM — знать, чем всё кончается

безл. abibitur Pl — ну, я пойду!, пойдём!

2) отходить, отклоняться ( ab aliqua re)

a. a jure C — нарушать (обходить) закон

3) уклоняться, отказываться ( ab emptione Dig)

4) проникать ( in corpus Lcr)

cornus sub pectus abit V — копьё впилось в грудь

5) проходить, миновать, исчезать

abiit annus (hora), dum... Ter, O — прошёл год (час), пока...

abiit memoria alicujus rei L — изгладилось из памяти что-л.

abierunt! C — их уж нет!

6) переходить, становиться, превращаться

tutela abit ad propinquos H — попечение переходит к родственникам

abit res a consilio ad vires vimque pugnantium Nep — от переговоров дело переходит к применению прямого насилия (со стороны) сражающихся

victores abierunt L — они стали победителями (одержали победу)

in ora hominum pro ludibrio abiit L — он стал посмешищем в устах людей

vestes abeunt in villos O — одежда превращается в клочья

vide, quo judicium meum abeat Sen — посмотри, куда ведёт моё рассуждение

a. in vanum Sen — сводиться к нулю, не приводить ни к чему

quid ad istas ineptias abis? C — зачем ты прибегаешь к этим глупостям?

7) восходить, возноситься ( abeunt in nubila montes Sil)

8) изменяться

pretium retro abiit PJ — цена упала

9) ( о небесных светилах) заходить (abiens currus, sc. solis H)

Латинско-русский словарь > abeo
14 profero

prō-fero, tulī, lātum, ferre

1) выносить (aliquid ex aliquā re C, Su etc.); выводить ( liberos in conspectu Cs); вывозить ( commeatūs ex āgris in viam L); вынимать, доставать (nummos ex arcā C; aliquid de sinu Pt); выдавать ( arma ex oppido Cs); высовывать, выставлять (digitum C; caput O, Ph); представлять ( testera C); показывать ( tabulas Cs)

2) опубликовывать, издавать ( orationem C); разоблачать, открывать ( alicujus flagitia C); обнаруживать ( ingenium T)

p. aliquid foras C (in medium C и in populum Pt) — разглашать, делать известным (предавать гласности) что-л.

3) приводить, упоминать, называть (exempla nota C; multos nominatim C); произносить, высказывать ( ineptias Sen)

libera verba animi p. J — свободно выражать свои чувства

4) продвигать, выдвигать вперёд ( munitiones Cs); выкатывать ( vineas Cs)

p. gradum Pl (pedem H) — идти вперёд, продолжать путь

p. signa (castra) воен. L — выступить, отправиться в поход

p. aliquem ad famam T — прославить кого-л.

prolalis pedibus PM (prolato pede SenT) (см. pes 7.) — на всех парусах

5)

а) расширять, раздвигать (fines agri publici L; imperium ad mare L)

cupidine proferendi imperii T — из желания раздвинуть пределы (своей) империи

б) удлинять, продлить ( vitam C)

6) откладывать, отсрочивать (diem H; aliquid in propinquum diem Ap)

res prolatae Pl, C — перерыв в общественных и судебных делах

7) производить, давать (laurum profert terra PJ; frondes et umbras p. VF); изобретать, делать ( enses Tib)

Латинско-русский словарь > profero
15 secludo

sēclūdo, clūsī, clūsum, ere [ se IV + claudo ]

1) запирать отдельно, отделять (incientes, sc. oves Vr); изолировать (а conspectu parentium seclusus C)

med.-pass. secludi — прятаться ( sub alā alicujus Prp)

2)

а) отрезывать, разобщать ( dextrum cornu a sinistro Cs)

a corpore vitam s. Pl — наложить на себя руки

б) удалять, отбрасывать ( curas V)

nemus seclusum V — отдалённая (уединённая) роща

Латинско-русский словарь > secludo
16 colloco

col-lŏco ( conl-), āvi, ātum, 1, v. a., to place together, to arrange, to station, lay, put, place, set, set up, erect, etc., a thing (or person) somewhere (class. in prose and poetry; cf.: statuo, pono, sisto).
I.
Lit.
A.
In gen.; constr. usu. with in and abl. (cf. Ramsh. Gr. p. 467 sq.; Zumpt, Gr. § 489); more rarely with in and acc.; also with other prepositions, or absol.
(α).
With in and abl.:
istam conloca cruminam in collo plane,
Plaut. As. 3, 3, 67:
in rostris collocati,
Cic. Sest. 38, 83:
aliquem in cubili,
id. Tusc. 2, 17, 39:
in navi,
id. Planc. 41, 97:
in custodiā,
id. Phil. 7, 7, 19; id. Par. 3, 2, 25:
in solitudine,
id. Lael. 23, 87:
uno quidque in loco,
id. de Or. 1, 35, 163:
Herculem in concilio caelestium,
id. Off. 3, 5, 25:
legiones in cervicibus nostris,
id. Fam. 12, 23, 2; id. Agr. 2, 27, 74:
legionem in eis locis hiemandi causā,
Caes. B. G. 3, 1; cf.:
exercitum in hibernis,
id. ib. 3, 29 fin.:
me in gremio Veneris,
Cat. 66, 56:
pedem grabati In collo sibi,
id. 10, 23:
insidias bipertito in silvis,
Caes. B. G. 5, 32:
quas (copias) in convalle in insidiis,
id. ib. 3, 20:
juvenem in latebris,
Verg. G. 4, 424 al.:
tabulas bene pictas in bono lumine,
Cic. Brut. 75, 261; id. Pis. 25, 61:
supremo In monte saxum,
Hor. Epod. 17, 68:
corpus in vestibulo,
Suet. Aug. 100; Cat. 10, 23:
praesidia in litore,
Nep. Hann. 11, 4.—With locat. proper names;
of towns: classem Miseni et alteram Ravennae,
Suet. Aug. 49:
singulas cohortes, Puteolis et Ostiae,
id. Claud. 25:
se Athenis collocavit,
established himself, settled there, Cic. Fin. 5, 2, 4.—So also with adv. of place:
occupato oppido, ibi praesidium collocavit,
Caes. B. G. 1, 38; 7, 9:
ubi iste castra collocarat,
Cic. Verr. 2, 5, 37, § 96. —
(β).
With in and acc.:
in tabernam vasa et servos,
Plaut. Men. 5, 6, 27:
me in arborem,
id. Aul. 4, 8, 6:
eam in lectum,
Ter. Eun. 3, 5, 45 (ipsum verbum collocant proprium est, et ascribitur pronubis, Don.):
exercitum in provinciam hiemandi gratia,
Sall. J. 61, 2; cf.
supra,
Caes. B. G. 3, 1, and 3, 29; cf. also id. ib. 1, 18, B. 1. infra:
maxilla ubi in suam sedem collocata est,
Cels. 8, 7.—
(γ).
With simple abl.:
oculos pennis,
Ov. M. 1, 723.—
(δ).
With other prepositions (freq. in Suet.): comites apud ceteros hospites, to lodge, quarter, Cic. Verr. [p. 368] 2, 1, 24, §
63: ut ante suum fundum Miloni insidias conlocaret,
to lay an ambush for, id. Mil. 10, 27:
cohortis legionarias quattuor advorsum pedites hostium,
Sall. J. 51, 3:
legiones propius Armeniam,
Tac. A. 13, 7; cf.:
ipse propior montem suos conlocat,
Sall. J. 49, 1:
obsides super se,
Suet. Aug. 43:
singulas infra se,
id. Calig. 24:
juxta se,
id. Ner. 13:
circa se,
id. Tit. 9, consulares super pulpitum, id. Calig. 54:
lecticam pro tribunali,
id. Aug. 33.—
(ε).
Absol.: sine tumultu praesidiis conlocatis: Sall. C. 45, 2; cf. Caes. B. G. 3, 4; 4, 33:
tabulis et signis propalam collocatis,
Cic. de Or. 1, 35, 161:
columnas neque rectas, neque e regione,
id. Q. Fr. 3, 1, 1, § 2:
lecticae collocabantur,
id. Phil. 5, 6, 18:
signum Jovis,
id. Cat. 3, 9, 21:
sedes ac domicilium,
id. Verr. 2, 2, 3, § 6:
postquam impedimenta collocata animadvertit,
Liv. 44, 37, 1 (cf.:
constituere impedimenta,
id. 44, 36, 6):
chlamydem, ut pendeat apte,
Ov. M. 2, 734:
collocat hasta sues,
lays prostrate, kills, Mart. 5, 65, 10:
reliqua signa in subsidio (i. e. ad subsidium) artius conlocat,
Sall. C. 59, 2; so,
ceterum exercitum in subsidiis,
id. ib. § 5 Kritz N. cr.:
vos, bonae feminae, collocate puellulam (cf. B. 1. infra),
Cat. 61, 184.—
B.
Esp.
1.
To give in marriage:
filiam alicui,
Tac. Agr. 9 fin.; cf. Suet. Claud. 27; so Cic. Brut. 26, 98; Nep. Att. 19, 4; Suet. Caes. 21; id. Aug. 64; id. Calig. 24; id. Dom. 22 al.:
matrem homini nobilissimo,
Caes. B. G. 1, 18:
aliquam in matrimonium,
Cic. Div. 1, 46, 104;
together with in matrimonio,
Dig. 36, 1, 77:
eam in se dignam condicionem,
Plaut. Trin. 1, 2, 122:
sororem ex matre et propinquas suas nuptum in alias civitates,
Caes. B. G. 1, 18; so,
nuptum,
Plaut. Trin. 3, 3, 7; Col. 4, 3, 6; Dig. 3, 2, 11.—Less freq. absol.:
virginem,
Nep. Epam. 3, 5:
filiam alicujus,
id. Arist. 3, 3; cf.:
in collocandā filiā,
Tac. A. 4, 39:
collocantis filiam,
Just. 9, 6, 2.—
2.
Collocare pecuniam, dotem, faenus, etc., a mercantile t. t., to give, lay out, invest, advance, place money, a dowry, wealth, etc.:
rem herilem,
Plaut. Men. 5, 6, 2:
in eā provinciā pecunias magnas collocatas habent,
Cic. Imp. Pomp. 7, 18; cf.:
pecunias in emptiones praediorum,
Dig. 17, 1, 2:
pecunias graviore faenore,
Suet. Aug. 39:
curavit, ut in eo fundo dos collocaretur,
Cic. Caecin. 4, 11:
nusquam posse eam (pecuniam) melius conlocari,
id. ib. 5, 15:
duas patrimonii partes in solo,
Suet. Tib. 48; cf.:
duas faenoris partes in agris,
Tac. A. 6, 17:
pecuniam idoneis nominibus,
Dig. 35, 2, 88.— Hence,
b.
In gen., to employ, invest money in some way:
patrimonium suum non effudit: in rei publicae salute collocavit,
Cic. Phil. 3, 2, 3:
miliens sestertium eā munificentiā collocatum,
Tac. A. 6, 45.—
3.
(Like the Gr. protithenai.) To lay out a dead body in state in the vestibulum:
aliquem sancte ac reverenter in hortis Domitiis,
Capitol. Anton. p. 5; v. Casaub. ad h. l.—
II.
Trop. (in good prose; most freq. in Cic. and Quint.).
A.
In gen., acc. to I. A., to place, set, station, dispose of, occupy, employ, put.
(α).
With in and abl.:
illum multa in pectore suo conlocare oportet,
Plaut. Pers. 1, 1, 8:
res est videnda in tuto ut conlocetur,
Ter. Heaut. 4, 3, 11; 4, 3, 17:
ut totos se in optimo vitae statu exquirendo collocarent,
employed, occupied themselves, Cic. Tusc. 5, 1, 2; cf.:
totum se in cognitione et scientiā,
id. Off. 1, 44, 158:
sese palam in meretriciā vitā,
id. Cael. 20, 49:
philosophiam in urbibus,
id. Tusc. 5, 4, 10:
in animis ego vestris omnes triumphos meos condi et collocari volo,
to be placed, deposited, id. Cat. 3, 11, 26:
omne suum studium in doctrinā ac sapientiā,
to apply, employ, id. Q. Fr. 1, 1, 10, § 29:
spem in incerto reliqui temporis eventu,
id. Quint. 26, 83:
adulescentiam suam in amore et voluptatibus,
to employ, spend, id. Cael. 17, 39:
bonas horas male,
Mart. 1, 113, 3:
omnium longitudinum et brevitatum in sonis judicium ipsa natura in auribus nostris collocavit,
placed, Cic. Or. 51, 173:
in conspectu,
Quint. 7, 1, 4:
famam in tuto,
id. 12, 11, 7. —
(β).
With in and acc.:
in otium se,
Plaut. Merc. 3, 2, 10:
homines quattuor In soporem,
to put into the sleep of death, id. Am. 1, 1, 148.—
(γ).
With simple abl.:
et propriis verbis et ordine collocatis,
Quint. 9, 1, 7:
ordine collocati sensus,
id. 7, 10, 16. —
(δ).
With other prepositions: est et in nominibus ex diverso collocatis sua gratia, Quint. 9, 3, 86.—
(ε).
Absol., to set in order, arrange, etc.:
rem militarem,
Cic. Fam. 2, 13, 3:
aedilitas recte collocata,
id. Verr. 2, 5, 14, § 37:
tuā nobis auctoritate opus est ad collocandum aliquem civitatis statum,
id. Ep. ad Brut. 1, 15, 12:
vix ut iis rebus, quas constituissent, conlocandis atque administrandis tempus daretur,
Caes. B. G. 3, 4: omnibus rebus confectis et collocatis, Auct. B. Alex. 33 fin. —In rhet.: verba collocata, i. e. in their relative positions (opp. simplicia), Cic. Or. 24, 80 sq.:
ut apte collocentur (verba),
Quint. 8, prooem. § 26; cf. id. § 31; 10, 2, 13; 8, 1, 1; 10. 1, 4;
9, 4, 1 al. —Rare: de cujus moderatione... in prioribus libris satis collocavi (= scripsi, dixi),
have brought forward, put forth, Tac. A. 6, 27 fin. —
B.
Acc. to I. B. 2.: quamobrem melius apud bonos quam apud fortunatos beneficium collocari puto, to put or place, as at interest, Cic. Off. 2, 20, 70; id. Verr. 2, 5, 22, § 56:
bene,
id. Fam. 13, 28, 3; cf.:
ut pecuniae non quaerendae solum ratio est, verum etiam conlocandae... sic gloria et quaerenda et conlocanda ratione est,
id. Off. 2, 12, 42.

Lewis & Short latin dictionary > colloco
17 conloco

col-lŏco ( conl-), āvi, ātum, 1, v. a., to place together, to arrange, to station, lay, put, place, set, set up, erect, etc., a thing (or person) somewhere (class. in prose and poetry; cf.: statuo, pono, sisto).
I.
Lit.
A.
In gen.; constr. usu. with in and abl. (cf. Ramsh. Gr. p. 467 sq.; Zumpt, Gr. § 489); more rarely with in and acc.; also with other prepositions, or absol.
(α).
With in and abl.:
istam conloca cruminam in collo plane,
Plaut. As. 3, 3, 67:
in rostris collocati,
Cic. Sest. 38, 83:
aliquem in cubili,
id. Tusc. 2, 17, 39:
in navi,
id. Planc. 41, 97:
in custodiā,
id. Phil. 7, 7, 19; id. Par. 3, 2, 25:
in solitudine,
id. Lael. 23, 87:
uno quidque in loco,
id. de Or. 1, 35, 163:
Herculem in concilio caelestium,
id. Off. 3, 5, 25:
legiones in cervicibus nostris,
id. Fam. 12, 23, 2; id. Agr. 2, 27, 74:
legionem in eis locis hiemandi causā,
Caes. B. G. 3, 1; cf.:
exercitum in hibernis,
id. ib. 3, 29 fin.:
me in gremio Veneris,
Cat. 66, 56:
pedem grabati In collo sibi,
id. 10, 23:
insidias bipertito in silvis,
Caes. B. G. 5, 32:
quas (copias) in convalle in insidiis,
id. ib. 3, 20:
juvenem in latebris,
Verg. G. 4, 424 al.:
tabulas bene pictas in bono lumine,
Cic. Brut. 75, 261; id. Pis. 25, 61:
supremo In monte saxum,
Hor. Epod. 17, 68:
corpus in vestibulo,
Suet. Aug. 100; Cat. 10, 23:
praesidia in litore,
Nep. Hann. 11, 4.—With locat. proper names;
of towns: classem Miseni et alteram Ravennae,
Suet. Aug. 49:
singulas cohortes, Puteolis et Ostiae,
id. Claud. 25:
se Athenis collocavit,
established himself, settled there, Cic. Fin. 5, 2, 4.—So also with adv. of place:
occupato oppido, ibi praesidium collocavit,
Caes. B. G. 1, 38; 7, 9:
ubi iste castra collocarat,
Cic. Verr. 2, 5, 37, § 96. —
(β).
With in and acc.:
in tabernam vasa et servos,
Plaut. Men. 5, 6, 27:
me in arborem,
id. Aul. 4, 8, 6:
eam in lectum,
Ter. Eun. 3, 5, 45 (ipsum verbum collocant proprium est, et ascribitur pronubis, Don.):
exercitum in provinciam hiemandi gratia,
Sall. J. 61, 2; cf.
supra,
Caes. B. G. 3, 1, and 3, 29; cf. also id. ib. 1, 18, B. 1. infra:
maxilla ubi in suam sedem collocata est,
Cels. 8, 7.—
(γ).
With simple abl.:
oculos pennis,
Ov. M. 1, 723.—
(δ).
With other prepositions (freq. in Suet.): comites apud ceteros hospites, to lodge, quarter, Cic. Verr. [p. 368] 2, 1, 24, §
63: ut ante suum fundum Miloni insidias conlocaret,
to lay an ambush for, id. Mil. 10, 27:
cohortis legionarias quattuor advorsum pedites hostium,
Sall. J. 51, 3:
legiones propius Armeniam,
Tac. A. 13, 7; cf.:
ipse propior montem suos conlocat,
Sall. J. 49, 1:
obsides super se,
Suet. Aug. 43:
singulas infra se,
id. Calig. 24:
juxta se,
id. Ner. 13:
circa se,
id. Tit. 9, consulares super pulpitum, id. Calig. 54:
lecticam pro tribunali,
id. Aug. 33.—
(ε).
Absol.: sine tumultu praesidiis conlocatis: Sall. C. 45, 2; cf. Caes. B. G. 3, 4; 4, 33:
tabulis et signis propalam collocatis,
Cic. de Or. 1, 35, 161:
columnas neque rectas, neque e regione,
id. Q. Fr. 3, 1, 1, § 2:
lecticae collocabantur,
id. Phil. 5, 6, 18:
signum Jovis,
id. Cat. 3, 9, 21:
sedes ac domicilium,
id. Verr. 2, 2, 3, § 6:
postquam impedimenta collocata animadvertit,
Liv. 44, 37, 1 (cf.:
constituere impedimenta,
id. 44, 36, 6):
chlamydem, ut pendeat apte,
Ov. M. 2, 734:
collocat hasta sues,
lays prostrate, kills, Mart. 5, 65, 10:
reliqua signa in subsidio (i. e. ad subsidium) artius conlocat,
Sall. C. 59, 2; so,
ceterum exercitum in subsidiis,
id. ib. § 5 Kritz N. cr.:
vos, bonae feminae, collocate puellulam (cf. B. 1. infra),
Cat. 61, 184.—
B.
Esp.
1.
To give in marriage:
filiam alicui,
Tac. Agr. 9 fin.; cf. Suet. Claud. 27; so Cic. Brut. 26, 98; Nep. Att. 19, 4; Suet. Caes. 21; id. Aug. 64; id. Calig. 24; id. Dom. 22 al.:
matrem homini nobilissimo,
Caes. B. G. 1, 18:
aliquam in matrimonium,
Cic. Div. 1, 46, 104;
together with in matrimonio,
Dig. 36, 1, 77:
eam in se dignam condicionem,
Plaut. Trin. 1, 2, 122:
sororem ex matre et propinquas suas nuptum in alias civitates,
Caes. B. G. 1, 18; so,
nuptum,
Plaut. Trin. 3, 3, 7; Col. 4, 3, 6; Dig. 3, 2, 11.—Less freq. absol.:
virginem,
Nep. Epam. 3, 5:
filiam alicujus,
id. Arist. 3, 3; cf.:
in collocandā filiā,
Tac. A. 4, 39:
collocantis filiam,
Just. 9, 6, 2.—
2.
Collocare pecuniam, dotem, faenus, etc., a mercantile t. t., to give, lay out, invest, advance, place money, a dowry, wealth, etc.:
rem herilem,
Plaut. Men. 5, 6, 2:
in eā provinciā pecunias magnas collocatas habent,
Cic. Imp. Pomp. 7, 18; cf.:
pecunias in emptiones praediorum,
Dig. 17, 1, 2:
pecunias graviore faenore,
Suet. Aug. 39:
curavit, ut in eo fundo dos collocaretur,
Cic. Caecin. 4, 11:
nusquam posse eam (pecuniam) melius conlocari,
id. ib. 5, 15:
duas patrimonii partes in solo,
Suet. Tib. 48; cf.:
duas faenoris partes in agris,
Tac. A. 6, 17:
pecuniam idoneis nominibus,
Dig. 35, 2, 88.— Hence,
b.
In gen., to employ, invest money in some way:
patrimonium suum non effudit: in rei publicae salute collocavit,
Cic. Phil. 3, 2, 3:
miliens sestertium eā munificentiā collocatum,
Tac. A. 6, 45.—
3.
(Like the Gr. protithenai.) To lay out a dead body in state in the vestibulum:
aliquem sancte ac reverenter in hortis Domitiis,
Capitol. Anton. p. 5; v. Casaub. ad h. l.—
II.
Trop. (in good prose; most freq. in Cic. and Quint.).
A.
In gen., acc. to I. A., to place, set, station, dispose of, occupy, employ, put.
(α).
With in and abl.:
illum multa in pectore suo conlocare oportet,
Plaut. Pers. 1, 1, 8:
res est videnda in tuto ut conlocetur,
Ter. Heaut. 4, 3, 11; 4, 3, 17:
ut totos se in optimo vitae statu exquirendo collocarent,
employed, occupied themselves, Cic. Tusc. 5, 1, 2; cf.:
totum se in cognitione et scientiā,
id. Off. 1, 44, 158:
sese palam in meretriciā vitā,
id. Cael. 20, 49:
philosophiam in urbibus,
id. Tusc. 5, 4, 10:
in animis ego vestris omnes triumphos meos condi et collocari volo,
to be placed, deposited, id. Cat. 3, 11, 26:
omne suum studium in doctrinā ac sapientiā,
to apply, employ, id. Q. Fr. 1, 1, 10, § 29:
spem in incerto reliqui temporis eventu,
id. Quint. 26, 83:
adulescentiam suam in amore et voluptatibus,
to employ, spend, id. Cael. 17, 39:
bonas horas male,
Mart. 1, 113, 3:
omnium longitudinum et brevitatum in sonis judicium ipsa natura in auribus nostris collocavit,
placed, Cic. Or. 51, 173:
in conspectu,
Quint. 7, 1, 4:
famam in tuto,
id. 12, 11, 7. —
(β).
With in and acc.:
in otium se,
Plaut. Merc. 3, 2, 10:
homines quattuor In soporem,
to put into the sleep of death, id. Am. 1, 1, 148.—
(γ).
With simple abl.:
et propriis verbis et ordine collocatis,
Quint. 9, 1, 7:
ordine collocati sensus,
id. 7, 10, 16. —
(δ).
With other prepositions: est et in nominibus ex diverso collocatis sua gratia, Quint. 9, 3, 86.—
(ε).
Absol., to set in order, arrange, etc.:
rem militarem,
Cic. Fam. 2, 13, 3:
aedilitas recte collocata,
id. Verr. 2, 5, 14, § 37:
tuā nobis auctoritate opus est ad collocandum aliquem civitatis statum,
id. Ep. ad Brut. 1, 15, 12:
vix ut iis rebus, quas constituissent, conlocandis atque administrandis tempus daretur,
Caes. B. G. 3, 4: omnibus rebus confectis et collocatis, Auct. B. Alex. 33 fin. —In rhet.: verba collocata, i. e. in their relative positions (opp. simplicia), Cic. Or. 24, 80 sq.:
ut apte collocentur (verba),
Quint. 8, prooem. § 26; cf. id. § 31; 10, 2, 13; 8, 1, 1; 10. 1, 4;
9, 4, 1 al. —Rare: de cujus moderatione... in prioribus libris satis collocavi (= scripsi, dixi),
have brought forward, put forth, Tac. A. 6, 27 fin. —
B.
Acc. to I. B. 2.: quamobrem melius apud bonos quam apud fortunatos beneficium collocari puto, to put or place, as at interest, Cic. Off. 2, 20, 70; id. Verr. 2, 5, 22, § 56:
bene,
id. Fam. 13, 28, 3; cf.:
ut pecuniae non quaerendae solum ratio est, verum etiam conlocandae... sic gloria et quaerenda et conlocanda ratione est,
id. Off. 2, 12, 42.

Lewis & Short latin dictionary > conloco
18 effero

1.
ef-fĕro or ecfĕro (cf. Neue, Formenl. 2, 766), extŭli, ēlatum, efferre or ecferre, v. a., to bring or carry out, to bring forth (very freq. and class.).
I.
Lit.
A.
In gen.:
ex navi,
Plaut. Am. 2, 1, 82; cf.
tela, etc., ex aedibus Cethegi,
Cic. Cat. 3, 3 fin.:
argentum jubeo jam intus efferri foras,
Plaut. Bacch. 1, 1, 62; cf. id. ib. 4, 9, 127; id. Most. 2, 1, 58; id. Mil. 4, 8, 4:
argentum ad aliquem,
id. Epid. 5, 1, 27; id. Truc. 3, 1, 16:
machaeram huc,
id. Mil. 2, 5, 53; cf. id. Stich. 2, 2, 28:
puerum extra aedes usquam,
Ter. Hec. 4, 1, 48:
cistellam domo,
id. Eun. 4, 6, 15; cf.:
cibaria sibi quemque domo,
Caes. B. G. 1, 5, 3:
frumentum ab Ilerda,
id. B. C. 1, 78, 1:
piscem de custodia,
Col. 8, 17 fin.:
litteras,
Caes. B. G. 5, 45, 4:
mucronem,
Cic. Cat. 2, 1, 2; cf.:
vexilla, signa, arma (e castris, extra fines, etc.),
Liv. 10, 19; 27, 2; 29, 21; Tac. H. 3, 31 al.:
ferrum a latere deripuit, elatumque deferebat in pectus,
id. A. 1, 35 fin.: Colchis pedem, Enn. ap. Non. 297, 20; so,
pedem,
Verg. A. 2, 657; cf.
pedem aedibus,
Plaut. Bacch. 3, 3, 19:
pedem portā,
Cic. Att. 6, 8, 5; 7, 2, 6; Suet. Tib. 38:
pedem quoquam,
Plaut. Capt. 2, 3, 97:
se hinc (ignis),
Lucr. 6, 89 and 385:
se vallo (equus),
Tac. A. 15, 7:
Furium longius extulit cursus,
Liv. 3, 5; cf.:
Messium impetus per hostes extulit,
id. 4, 29.—
B.
In partic.
1.
Like the Gr. ekpherô, to carry out (of the house) for burial, to bear to the grave, to bury (cf.: cremo, humo, sepelio, prosequor): optumum'st Loces illum efferendum;
nam jam credo mortuus est,
Plaut. Aul. 3, 6, 32; id. Most. 4, 3, 8 sqq.; Ter. And. 1, 1, 90 Don. and Ruhnk.; 1, 1, 101; Cic. N. D. 3, 32, 80; Nep. Att. 17; Liv. 2, 33; 3, 18 fin.; Quint. 8, 5, 21; Suet. Aug. 99; Hor. S. 2, 5, 85; Vulg. Luc. 7, 12.—
b.
Transf.: meo unius funere elata populi Romani esset res publica, carried to burial, i. e. overthrown, destroyed, Liv. 28, 28; 24, 22; 31, 29.—
2.
Of a fruit-bearing soil, to bring forth, bear, produce:
id, quod agri efferant,
Cic. Rep. 2, 4 fin.; id. Brut. 4, 16; cf. also id. Verr. 2, 3, 47 fin.; 86 al.—
b.
Transf.:
ea, quae efferant aliquid ex sese, perfectiores habere naturas quam, etc.,
Cic. N. D. 2, 33 fin.; cf. Quint. 10, 1, 109; poet.:
(Italia) genus acre virum,
Verg. G. 2, 169.—
3.
Of motion in an upward direction (cf.: erigo and educo, II. B. 1.), to lift up, elevate, raise, exalt, Lucil. ap. Non. 297, 25:
aliquem in murum,
Caes. B. G. 7, 47 fin.:
pars operis in altitudinem turris elata,
id. B. C. 2, 8 fin.; cf. Quint. 11, 3, 103; and Suet. Calig. 32:
corvus e conspectu elatus,
Liv. 7, 26:
pulvis elatus,
id. 4, 33:
elata super capita scuta,
Tac. H. 3, 27: jubar (luna), Petron. Poët. 89, 2, 54; poet.:
caput Auctumnus agris extulit,
Hor. Epod. 2, 18.
II.
Trop.
A.
To set forth, spread abroad, utter, publish, proclaim:
clamorem,
to raise, Plaut. Am. 1, 1, 73:
quod neque in vulgum disciplinam efferri velint, neque, etc.,
Caes. B. G. 6, 14, 4; cf. Plin. 2, 12, 9:
vocem ejus in vulgus,
Tac. A. 12, 21:
tuum peccatum foras,
Ter. Phorm. 5, 7, 65 Ruhnk.:
hoc foras,
Cic. Phil. 10, 3; so,
clandestina consilia,
Caes. B. G. 7, 1, 6:
rem,
id. ib. 7, 2, 2:
has meas ineptias,
Cic. de Or. 1, 24, 111:
divinitus dicta,
id. ib. 3, 1 fin. et saep.—With a rel. clause:
posteaquam in volgus militum elatum est, qua arrogantia in colloquio Ariovistus usus, etc.,
Caes. B. G. 1, 46, 4.—
2.
In partic., of speech, to utter, pronounce, express, declare:
verbum de verbo expressum extulit,
Ter. Ad. prol. 11:
ut verba inter se ra tione conjuncta sententiam efferant,
Varr. L. L. 8, § 1 Müll.:
si graves sententiae inconditis verbis efferuntur,
Cic. Or. 44, 150; cf. Quint. 9, 4, 13:
quae incisim aut membratim efferuntur, ea, etc.,
Cic. Or. 67; cf. Quint. 9, 4, 33; 8, 3, 40; 10, 2, 17: pleraque utroque modo efferuntur, luxuriatur, luxuriat, etc., id. 9, 3, 7; cf. id. 1, 5, 16; 64; 2, 14, 2.—
B.
In the pass., qs. to be carried out of one's self by passions, feelings, etc.; to be carried away, transported, hurried away: usque adeo studio atque odio illius efferor ira, Lucil. ap. Cic. Tusc. 4, 21 fin.; so,
studio,
Cic. de Sen. 23, 83; id. Att. 1, 8, 2; id. N. D. 1, 20 fin.; Caes. B. C. 1, 45, 2; cf.
cupiditate,
Cic. Div. 1, 24, 49:
vi naturae atque ingenii,
id. Mur. 31, 65:
laetitia,
id. Deiot. 9, 26 (cf. act.:
comitia ista praeclara, quae me laetitia extulerunt,
id. Fam. 2, 10):
incredibili gaudio,
id. Fam. 10, 12, 2; cf. id. Rep. 3, 30; Suet. Caes. 22:
voluptate canendi ac saltandi,
id. Calig. 54:
popularitate,
id. Ner. 53.—
C.
(Acc. to I. B. 3.) To raise, elevate, exalt:
pretia alicujus rei,
Varr. R. R. 3, 6 fin.:
quorum animi altius se extulerunt,
Cic. Rep. 3, 3:
aliquem ad summum imperium per omnes honorum gradus,
id. Cat. 1, 11, 28; cf.:
aliquem supra leges,
Tac. A. 2, 34; and:
aliquem geminatis consulatibus,
id. ib. 1, 3; cf. also id. ib. 4, 40:
aliquem pecunia aut honore,
Sall. J. 49, 4:
patriam demersam extuli,
Cic. Sull. 31, 87; cf. Nep. Dion. 6; Cic. Prov. Cons. 14, 34:
aliquem maximis laudibus,
id. Off. 2, 10, 36; cf. Caes. B. C. 3, 87:
aliquem summis laudibus ad caelum,
Cic. Fam. 9, 14; cf. Nep. Dion. 7 fin.:
aliquid maximis laudibus,
Cic. Lael. 7, 24:
aliquem laudibus,
Tac. A. 3, 72:
aliquem verbis,
Cic. de Or. 3, 14, 52:
aliquid versibus,
id. Rep. 1, 14;
and simply aliquid,
id. Verr. 2, 4, 56; Tac. A. 2, 63:
aliquem in summum odium,
id. H. 4, 42; cf.:
rem in summam invidiam,
Quint. 8, 4, 19.—
2.
In partic., with se, to raise, elevate one's self; to rise, advance (cf.:
appareo, eluceo, exsisto): cum (virtus) se extulit et ostendit suum lumen,
Cic. Lael. 27; cf.
so with a figure borrowed from the heavenly bodies: qua in urbe (Athenis) primum se orator extulit,
id. Brut. 7, 26:
volo se efferat in adolescente fecunditas,
id. de Or. 2, 21.—
b.
In a bad sense, with se, or in the [p. 629] pass., to lift up one's self, to carry one's self high; to be puffed up, haughty, proud on account of any thing (the figure being borrowed from a prancing horse; cf. Liv. 30, 20; and Quint. 10, 3, 10):
nec cohibendo efferentem se fortunam, quanto altius elatus erat, eo foedius corruit (Atilius),
Liv. 30, 30:
quod aut cupias ardenter aut adeptus ecferas te insolenter,
Cic. Tusc. 4, 17, 39:
qui enim victoria se ecferunt, quasi victos nos intuentur,
id. Fam. 9, 2, 2; cf.:
se altius et incivilius,
Flor. 1, 26, 8:
sese audacia, scelere atque superbia,
Sall. J. 14, 11:
hic me magnifice effero,
Ter. Heaut. 4, 3, 31:
(fortunati) efferuntur fere fastidio et contumacia,
Cic. Lael. 15, 54:
se efferre in potestate,
to be insolent in office, id. de Or. 2, 84, 342.—Esp. freq. in the part. perf.:
stulta ac barbara arrogantia elati,
Caes. B. C. 3, 59, 3:
recenti victoria,
id. B. G. 5, 47, 4:
spe celeris victoriae,
id. ib. 7, 47, 3:
gloria,
id. B. C. 3, 79, 6:
elatus et inflatus his rebus,
Cic. Agr. 2, 35, 97:
secunda fortuna magnisque opibus,
Nep. Alcib. 7, 3; id. Milt. 7, 2:
elatus ad vanam fiduciam,
Curt. 3, 19, 10;
but also: ad justam fiduciam,
Liv. 27, 8, 7 et saep.—In the act. (rare, and with a fig. perh. borrowed from the wind): is demum vir erit, cujus animum nec prospera (fortuna) flatu suo efferet ( elates, inflates), nec adversa infringet, Liv. 45, 8 fin. —
D.
Ante-class. and very rare, to carry out to the end, to support, endure: laborem, Att. ap. Cic. Sest. 48; cf.: malum patiendo, to get rid of, do away with, Cic. Poët. Tusc. 4, 29, 63 (but not in Lucr. 1, 141, where the better reading is sufferre).—Hence, ēlā-tus, a, um, P. a. (acc. to I. B. 3. and II. C. 2.), exalted, lofty, high (rare; cf.: superbus, insolens, arrogans, etc.).
A.
Lit.:
modo in elatiora modo in depressiora clivi,
Col. 2, 4, 10:
elatissimae lucernae,
Tert. Apol. 53.—
B.
Trop.:
animus magnus elatusque,
Cic. Off. 1, 18, 61; id. Tusc. 1, 40, 96:
verba,
high-sounding, id. Or. 36, 124;
hoc casu elatior Julianus,
Amm. 21, 4, 7; Vulg. Rom. 1, 30:
insula opibus,
Nep. Milt. 7, 2. — Adv.: ēlāte, loftily, proudly:
elate et ample loqui, opp. humiliter demisseque sentire,
Cic. Tusc. 5, 9:
dicere (opp. summisse),
id. Opt. Gen. 4, 10.— Comp.:
se gerere,
Nep. Paus. 2, 3:
elatius et arrogantius praefatur,
Gell. 9, 15, 4.
2.
ef-fĕro, āvi, ātum, 1, v. a. [ex-ferus], to make wild, savage, fierce (class.; most freq. since the Aug. per.).
I.
Physically:
terram immanitate beluarum efferari,
Cic. N. D. 2, 39, 99:
speciem oris,
Liv. 2, 23; cf.
vultum,
Suet. Calig. 50:
efferantia sese ulcera,
becoming aggravated, malignant, Plin. 26, 14, 87, § 146.— Poet.:
Mars efferat aurum,
i. e. works up into weapons, Stat. Achill. 1, 425; cf.:
homo qui magnae artis subtilitate tantum efferavit argentum,
i. e. wrought into the figures of beasts, App. M. 5, p. 159, 14.—
II.
Mentally:
gentes sic immanitate efferatae,
Cic. N. D. 1, 23; cf. id. Tusc. 4, 14, 32:
militem dux ipse efferavit,
Liv. 23, 5; cf. id. 2, 29:
animos,
id. 1, 19; 25, 26:
ingenia,
Curt. 8, 2; 9, 19:
efferavit ea caedes Thebanos omnes ad exsecrabile odium Romanorum,
exasperated, Liv. 33, 29; cf. Vulg. Dan. 8, 7.—Hence, effĕrātus, a, um, P. a., wild, savage, fierce:
sunt enim multa ecferata et immania, quaedam autem humanitatis quoque habent primam speciem,
Cic. Tusc. 4, 14, 32:
vultus,
Petr. 82, 1:
animi,
Vulg. 2 Macc. 5, 11.— Comp.:
mores ritusque,
Liv. 34, 24.— Sup.:
effectus,
Sen. Ep. 121, 4:
canes in homines,
Jul. Val. Rer. Gest. Alex. M. 3, 18.— Adv.: effĕrāte, fiercely:
saevire,
Lact. 5, 20, 10.

Lewis & Short latin dictionary > effero
19 statuo

stătŭo, ui, utum, 3, v. a. [statum, sup. of sto], to cause to stand (cf.: colloco, pono).
I.
Corporeally.
A.
To cause to stand, set up, set, station, fix in an upright position.
1.
To set up, set in the ground, erect:
ibi arbores pedicino in lapide statuito,
Cato, R. R. 18:
inter parietes arbores ubi statues,
id. ib.:
stipites statuito,
id. ib.:
palis statutis crebris,
Varr. R. R. 1, 14 init.:
pedamenta jacentia statuenda,
are to be raised, Col. 4, 26:
pedamentum inter duas vitis,
Plin. 17, 22, 21, § 194:
hic statui volo primum aquilam,
the standard of the troops, Plaut. Pers. 5, 1, 7:
signifer, statue signum,
plant the ensign, Liv. 5, 55, 1; Val. Max. 1, 5, 1.—
2.
To plant (rare):
eodem modo vineam statuito, alligato, flexatoque uti fuerit,
Plin. 17, 22, 35, § 198:
agro qui statuit meo Te, triste lignum (i. e. arborem),
Hor. C. 2, 13, 10.—
3.
In gen., to place, set or fix, set up, set forth things or persons.
a.
Without specifying the place:
ollam statuito cum aqua,
let a jar stand with water, Cato, R. R. 156 (157):
crateras magnos statuunt, i. e. on the table,
Verg. A. 1, 724; so,
crateras laeti statuunt,
id. ib. 7, 147: haec carina satis probe fundata et bene statuta est, well placed, i. e. so that the hull stands perpendicularly (cf.:
bene lineatam carinam collocavit, v. 42),
Plaut. Mil. 3, 3, 44:
nec quidquam explicare, nec statuere potuerant, nec quod statutum esset, manebat, omnia perscindente vento,
Liv. 21, 58, 7:
eo die tabernacula statui passus non est,
to pitch, Caes. B. C. 1, 81; so, aciem statuere, to draw up an army:
aciem quam arte statuerat, latius porrigit,
Sall. J. 52, 6.—
b.
With designation of the place by in and abl.; by adv. of place; by ante, apud, ad, circa, super, and acc.; by pro and abl.; by abl. alone (very rare), or by in and acc. (very rare): signa domi pro supellectile statuere, Cato ap. Prisc. 7, 19, 95 (p. 782 P.):
statuite hic lectulos,
Plaut. Pers. 5, 1, 7:
etiamsi in caelo Capitolium statueretur,
Cic. Or. 3, 46, 180:
statuitur Sollius in illo gladiatorum convivio... atuitur, ut dico, eques Romanus in Apronii convivio,
is taken to the banquet, id. Verr. 2, 3, 25, § 61 sq.:
tabernacula in foro statuere,
Liv. 39, 46, 3:
in principiis statuit tabernaculum,
Nep. Eum. 7, 1:
in nostris castris tibi tabernaculum statue,
Curt. 5, 11, 6; 8, 13, 20:
statui in medium undique conspicuum tabernaculum jussit,
id. 9, 6, 1:
(sagittae) longae, nisi prius in terra statuerent arcum, haud satis apte imponuntur,
id. 8, 14, 19:
sedes curules sacerdotum Augustalium locis, superque eas querceae coronae statuerentur,
Tac. A. 2, 83:
donum deae apud Antium statuitur,
id. ib. 3, 71:
pro rigidis calamos columnis,
Ov. F. 3, 529:
jamque ratem Scythicis auster statuisset in oris,
Val. Fl. 3, 653:
statuere vas in loco frigido,
Pall. Oct. 22.—Of living beings:
capite in terram statuerem, Ut cerebro dispergat viam,
Ter. Ad. 3, 2, 18:
qui capite ipse sua in statuit vestigia sese (= qui sese ipse capite in sua vestigia statuit),
i. e. stands on his head, Lucr. 4, 472:
patrem ejus a mortuis excitasses, statuisses ante oculos,
Cic. Or. 1, 57, 245:
captivos vinctos in medio statuit,
Liv. 21, 42, 1:
ubi primum equus Curtium in vado statuit,
id. 1, 13, 5:
quattuor cohortes in fronte statuit,
id. 28, 33, 12:
ante se statuit funditores,
id. 42, 58, 10:
puerum ad canendum ante tibicinem cum statuisset,
id. 7, 2, 9:
procul in conspectu eum (Philopoemenem) statuerunt,
id. 39, 49, 11:
media porta robora legionum, duabus circa portis milites levemque armaturam statuit,
id. 23, 16, 8:
bovem ad fanum Dianae et ante aram statuit,
id. 1, 45, 6:
cum Calchanta circa aram statuisset,
Val. Max. 8, 11, ext. 6:
marium si qui eo loci statuisset,
id. 3, 1, 2 fin.:
adulescentes ante Caesarem statuunt,
Tac. A. 4, 8:
in fronte statuerat ferratos, in cornibus cohortes,
id. ib. 3, 45:
puer quis Ad cyathum statuetur?
Hor. C. 1, 29, 8:
tu cum pro vitula statuis dulcem Aulide natam Ante aras,
id. S. 2, 3, 199:
et statuam ante aras aurata fronte juvencum,
Verg. A. 9, 627:
clara regione profundi Aetheros innumeri statuerunt agmina cygni,
Stat. Th. 3, 525.—
4.
Pregn., to construct and place, to set up after constructing, to erect, make.
a.
Of statues, temples, columns, altars, trophies, etc.; constr. with acc. alone, or acc. of the structure and dat. of the person for whom or in whose honor it is erected:
siquidem mihi aram et statuam statuis,
Plaut. As. 3, 3, 122:
huic statuam statui decet ex auro,
id. Bacch. 4, 4, 1:
ne ego aurea pro statua vineam tibi statuam,
id. Curc. 1, 2, 52:
eique statuam equestrem in rostris statui placere,
Cic. Phil. 5, 15, 41; so id. ib. 9, 5, 10; 9, 7, 16; id. Verr. 2, 2, 62, § 151; 2, 2, 20, § 48; so,
simulacrum alicui statuere,
Val. Max. 1, 1, 8:
effigiem,
Verg. A. 2, 184:
Mancinus eo habitu sibi statuit quo, etc. (effigiem),
Plin. 34, 5, 10, § 18:
simulacrum in curia,
Tac. A. 14, 12:
quanam in civitate tempium statueretur,
id. ib. 4, 55:
se primos templum urbis Romae statuisse,
id. ib. 4, 56; so id. ib. 4, 15:
nec tibi de Pario statuam, Germanice, templum,
Ov. P. 4, 8, 31:
templa tibi statuam, tribuam tibi turis honorem,
id. M. 14, 128:
super terrae tumulum noluit quid statui nisi columellam,
Cic. Leg. 2, 26, 66:
victimas atque aras diis Manibus statuentes,
Tac. A. 3, 2:
statuitque aras e cespite,
Ov. M. 7, 240:
statuantur arae,
Sen. Med. 579:
aeneum statuerunt tropaeum,
Cic. Inv. 2, 23, 69:
monumentum,
id. ib. § 70; so,
in alio orbe tropaea statuere,
Curt. 7, 7, 14;
so,
Plin. 3, 3, 4, § 18: ut illum di perdant qui primus statuit hic solarium, Plaut. Fragm. ap. Gell. 3, 3, 5:
princeps Romanis solarium horologium statuisse L. Papirius Cursor proditur,
Plin. 7, 60, 60, § 213:
a miliario in capite Romani fori statuto,
id. 3, 5, 9, § 66:
carceres eo anno in Circo primum statuti,
Liv. 8, 20, 1:
quo molem hanc immanis equi statuere?
Verg. A. 2, 150:
multo altiorem statui crucem jussit,
Suet. Galb. 9:
obeliscam,
Plin. 36, 9, 14, § 71:
at nunc disturba quas statuisti machinas,
Plaut. Ps. 1, 5, 137:
incensis operibus quae statuerat,
Nep. Milt. 7, 4:
si vallum statuitur procul urbis illecebris,
Tac. A. 4, 2:
castra in quinto lapide a Carthagine statuit,
Just. 22, 6, 9.—
b.
Poet. and in post-class. prose (rare):
aliquem statuere = alicui statuam statuere: inter et Aegidas media statuaris in urbe,
Ov. H. 2, 67:
statuarque tumulo hilaris et coronatus,
my statue will be erected, Tac. Dial. 13; so with two acc.: custodem medio statuit quam vilicus horto, whose statue he placed as protectress, etc., Mart. 3, 68, 9; cf.
in double sense: nudam te statuet, i. e. nudam faciet (= nudabit fortunis), and statuam tibi nu dam faciet,
Mart. 4, 28, 8.—
5.
Of cities, etc., to establish, found, build (in class. prose usu. condo):
Agamemnon tres ibi urbes statuit,
Vell. 1, 1, 2:
urbem quam statuo vestra est,
Verg. A. 1, 573:
urbom praeclaram,
id. ib. 4, 655:
Persarum statuit Babylona Semiramis urbem,
Prop. 3, 11 (4, 10), 21:
ibi civitatem statuerunt,
Just. 23, 1; so,
licentia et impunitas asyla statuendi (= aperiendi),
Tac. A. 3, 60.—Hence, transf.: carmen statuere = carmen condere, to compose, devise a song:
nunc volucrum... inexpertum carmen, quod tacita statuere bruma,
Stat. S. 4, 5, 12.—
B.
To cause to stand still, to stop (rare; cf.
sisto, III. B.): navem extemplo statuimus,
Plaut. Bacch. 2, 3, 57:
et statuit fessos, fessus et ipse, boves,
Prop. 4 (5), 9, 4:
famuli hoc modo statuerunt aquas,
Arn. 1, p. 30: sanguinem, Oct. Hor. 4.—
C.
To cause to stand firm, strengthen, support (rare; = stabilire), only transf.: qui rem publicam certo animo adjuverit, statuerit, Att. ap. Cic. Sest. 56, 120 (Trag. Rel. v. 357 Rib.).
II.
Trop.
A.
To establish, constitute (= constituo).
1.
Esp.: exemplum or documentum (v. edo fin., and cf. Sen. Phoen. 320), to set forth an example or precedent for warning or imitation:
statuite exemplum impudenti, date pudori praemium,
Plaut. Rud. 3, 2, 6:
exemplum statuite in me ut adulescentuli Vobis placere studeant potius quam sibi,
Ter. Heaut. prol. 51; Auct. Her. 4, 35, 47:
ut illi intellegere possint, in quo homine statueris exemplum hujus modi,
Cic. Verr. 2, 2, 45, § 111:
in quos aliquid exempli populus Romanus statui putat oportere,
id. ib. 2, 3, 90, §
210: statuam in te exemplum, ne quis posthac infelicibus miseriis patriae illudat,
Just. 8, 7, 14:
documentum autem statui oportere, si quis resipiscat et antiquam societatem respiciat,
Liv. 24, 45, 5: statueretur immo [p. 1753] documentum, quo uxorem imperator acciperet, a precedent, Tac. A. 12, 6.—
2.
Jus statuere, to establish a principle or relation of law:
ut (majores nostri) omnia omnium rerum jura statuerint,
Cic. Caecin. 12, 34: qui magistratum potestatemve habebit, si quid in aliquem novi juris statuerit, ipse quoque, adversario postulante, eodem jure uti debebit, if he has established any new principle of law, Edict. Praet. in Dig. 2, 2, 1, § 1:
si quid injungere inferiori velis, id prius in te ac tuos si ipse juris statueris, facilius omnes oboedientes habeas,
if you first admit it against yourself, Liv. 26, 36, 3:
si dicemus in omnibus aequabile jus statui convenire,
equal principles of law should be applied to all, Auct. Her. 3, 3, 4. —
3.
In gen., to establish by authority (of relations, institutions, rights, duties, etc.):
(Numa) omnis partis religionis statuit sanctissime,
Cic. Rep. 2, 14, 26:
hoc judicium sic exspectatur ut non unae rei statui, sed omnibus constitui putetur,
id. Tull. 15, 36:
ad formandos animos statuendasque vitae leges, Quint. prooem. 14: sic hujus (virtutis) ut caelestium statuta magnitudo est,
Sen. Ep. 79, 10:
vectigal etiam novum ex salaria annona statuerunt,
Liv. 29, 37, 2:
novos statuere fines,
id. 42, 24, 8:
neque eos quos statuit terminos observat,
id. 21, 44, 5:
quibus rebus cum pax statuta esset,
Just. 5, 10, 8; so id. 25, 1, 1:
sedesque ibi statuentibus,
id. 18, 5, 11.—
4.
With double acc., to constitute, appoint, create:
Hirtius arbitrum me statuebat non modo hujus rei, sed totius consulatus sui,
Cic. Att. 14, 1, a, 2:
telluris erum natura nec illum, nec quemquam constituit,
Hor. S. 2, 2, 130:
de principatu (vinorum) se quisque judicem statuet,
Plin. 14, 6, 8, § 59:
praefectus his statuitur Andragoras,
Just. 21, 4, 5.—
B.
To determine, fix, etc. (of temporal or local relations); constr. usually with acc. and dat. or acc. and gen.
1.
Modum statuere alicui or alicujus rei, to determine the manner, mode, or measure of, assign limits, restrictions or restraints to a thing or person, to impose restraints upon.
(α).
With dat.:
diuturnitati imperii modum statuendum putavistis,
that a limit should be assigned to the duration of his power, Cic. Imp. Pomp. 9, 26:
statui mihi tum modum et orationi meae,
imposed restraints upon myself and my words, id. Verr. 2, 5, 63, § 163:
non statuendo felicitati modum, nec cohibendo fortunam,
by not assigning any limits to his success, Liv. 30, 30, 23 (Pompeium) affirmabant, libertati publicae statuturum modum, Vell. 2, 40:
cupidinibus statuat natura modum,
Hor. S. 1, 2, 111:
quem modum sibi ipsa statuit (crudelitas)?
Val. Max. 9, 2 pr.:
modum ipsae res statuunt (i. e. sibi),
Plin. 28, 15, 61, § 216:
modum nuptiarum sumptibus statuerunt,
Just. 21, 4, 5:
timori quem meo statuam modum?
Sen. Thyest. 483;
and with finem: jam statui aerumnis modum et finem cladi,
id. Herc. Fur. 206. —
(β).
With gen.:
honestius te inimicitiarum modum statuere potuisse quam me humanitatis,
Cic. Sull. 17, 48:
ipse modum statuam carminis,
Ov. Tr. 1, 11, 44:
errorisque sui sic statuisse modum,
Prop. 3, 12 (4, 11), 36:
modum statuunt fellis pondere denarii,
they limit the quantity of the gall to the weight of a denarius, Plin. 28, 19, 77, § 254.—
2.
Condicionem or legem alicui, to impose a condition or law upon one, to dictate, assign a condition to:
hanc tu condicionem statuis Gaditanis,
Cic. Balb. 10, 25:
providete ne duriorem vobis condicionem statuatis ordinique vestro quam ferre possit,
id. Rab. Post. 6, 15:
alter eam sibi legem statuerat ut, etc.,
id. Phil. 10, 6, 12: pretio statuta lege ne modum excederet, etc., the law being assigned to the price that not, etc., i. e. the price being limited by the law, etc., Plin. 33, 7, 40, § 118:
pacis legem universae Graeciae statuit,
Just. 9, 5, 2.—So with ellipsis of dat., to agree upon, stipulate:
statutis condicionibus,
Just. 6, 1, 3:
omnibus consentientibus Carthago conditur, statuto annuo vectigali pro solo urbis,
id. 18, 5, 14. —
3.
Finem, to assign or put an end to, make an end of:
haud opinor commode Finem statuisse orationi militem,
Ter. Hec. 1, 2, 21:
et finem statuit cuppedinis atque timoris,
Lucr. 6, 25:
cum Fulvius Flaccus finem poenae eorum statuere cogeretur,
Val. Max. 3, 2, ext. 1: majores vestri omnium magnarum rerum et principia exorsi ab diis sunt, et finem statuerunt, finished, Liv. 45, 39, 10; so,
terminum: nam templis numquam statuetur terminus aevi,
Stat. S. 3, 1, 180:
cum consilii tui bene fortiterque suscepti eum tibi finem statueris, quem ipsa fortuna terminum nostrarum contentionum esse voluisset,
since you have assigned that end, Cic. Fam. 6, 22, 2.—
4.
Pretium alicui rei, to assign a price to something; fix, determine the price of something:
quae probast mers, pretium ei statuit,
Plaut. Mil. 3, 1, 132:
numquam avare pretium statui arti meae,
Ter. Heaut. prol. 48:
statuit frumento pretium,
Tac. A. 2, 87; so with dat. understood:
ut eos (obsides) pretio quantum ipsi statuissent patres redimi paterentur,
Liv. 45, 42, 7:
pretium statuit (i. e. vecturae et sali),
id. 45, 29, 13; so with in and acc.: ut in singulas amphoras (vini) centeni nummi statuantur, that the price may be set down at 100 sesterces for an amphora, Plin. 14, 4, 6, § 56.—
5.
Statuere diem, horam, tempus, locum alicui rei, or alicui, or with dat. gerund., to assign or appoint a day, time, place, etc. (for the more usual diem dicere):
statutus est comitiis dies,
Liv. 24, 27, 1:
diem patrando facinori statuerat,
id. 35, 35, 15:
multitudini diem statuit ante quam sine fraude liceret ab armis discedere,
Sall. C. 36, 2:
dies insidiis statuitur,
id. J. 70, 3:
ad tempus locumque colloquio statuendum,
Liv. 28, 35, 4:
subverti leges quae sua spatia (= tempora) quaerendis aut potiundis honoribus statuerint,
Tac. A. 2, 36.—With ellipsis of dat.:
observans quem statuere diem,
Mart. 4, 54, 6:
noctem unam poscit: statuitur nox,
Tac. A. 13, 44.—Esp. in the part. statutus, fixed, appointed (in MSS. and edd. often confounded with status; v. sisto fin.):
institum ut quotannis... libri diebus statutis (statis) recitarentur,
Suet. Claud. 42:
ut die statuta omnes equos ante regiam producerent,
Just. 1, 10, 1:
quaedam (genera) statutum tempus anni habent,
Plin. 17, 18, 30, § 135:
fruges quoque maturitatem statuto tempore expectant,
Curt. 6, 3, 7:
sacrificium non esse redditum statuto tempore,
id. 8, 2, 6:
statuto tempore quo urbem Mithridati traderet,
Just. 16, 4, 9:
cum ad statutam horam omnes convenissent,
id. 1, 10, 8:
intra tempus statutum,
fixed by the law, Dig. 4, 4, 19 and 20.—
6.
To recount, count up, state (very rare): statue sex et quinquaginta annos, quibus mox divus Augustus rempublicam rexit: adice Tiberii tres et viginti... centum et viginti anni colliguntur, count, fix the number at, Tac. Or. 17:
Cinyphiae segetis citius numerabis aristas... quam tibi nostrorum statuatur summa laborum,
Ov. P. 2, 7, 29.—
C.
To decide, determine, with reference to a result, to settle, fix, bring about, choose, make a decision.
1.
Of disputes, differences, questions, etc., between others.
(α).
With interrog.-clause:
ut statuatis hoc judicio utrum posthac amicitias clarorum virorum calamitati hominibus an ornamento esse malitis,
Cic. Balb. 28, 65:
eam potestatem habetis ut statuatis utrum nos... semper miseri lugeamus, an, etc.,
id. Mil. 2, 4:
in hoc homine statuatis, possitne senatoribus judicantibus homo nocentissim us pecuniosissimusque damnari,
id. Verr. 1, 16, 47:
vos statuite, recuperatores, utra (sententia) utilior esse videatur,
id. Caecin. 27, 77:
decidis tu statuisque quid iis ad denarium solveretur,
id. Quint. 4, 17:
magni esse judicis statuere quid quemque cuique praestare oporteret,
id. Off. 3, 17, 70:
mihi vero Pompeius statuisse videtur quid vos in judicando spectare oporteret,
id. Mil. 6, 15:
semel (senatus) statuerent quid donatum Masinissae vellent,
Liv. 42, 23:
nec quid faciendum modo sit statuunt, sed, etc.,
decide, dictate, id. 44, 22:
nondum statuerat conservaret eum necne,
Nep. Eum. 11, 2:
statutumque (est) quantum curules, quantum plebei pignoris caperent,
Tac. A. 13, 28: semel nobis esse statuendum quod consilium in illo sequamur, August. ap. Suet. Claud. 4. —
(β).
With de:
ut consules de Caesaris actis cognoscerent, statuerent, judicarent,
Cic. Att. 16, 16, B, 8:
et collegas suos de religione statuisse, in senatu de lege statuturos,
id. ib. 4, 2, 4:
ut de absente eo C. Licinius statueret ac judicaret,
Liv. 42, 22:
si de summa rerum liberum senatui permittat rex statuendi jus,
id. 42, 62: qui ab exercitu ab imperatore eove cui de ea re statuendi potestas fuerit, dimissus erit, Edict. Praet. in Dig. 3, 2, 1.—Often with reference to punishment:
cum de P. Lentulo ceterisque statuetis, pro certo habetote, vos simul de exercitu Catilinae decernere,
Sall. C. 52, 17:
satis visum de Vestilia statuere,
to pass sentence against, Tac. A. 2, 85:
jus statuendi de procuratoribus,
id. ib. 12, 54:
facta patribus potestate statuendi de Caeciliano,
id. ib. 6, 7; so id. ib. 13, 28; cf. id. ib. 15, 14; 2, 85; Suet. Tib. 61 fin. —In partic.: de se statuere, to decide on, or dispose of one's self, i. e. of one's life, = to commit suicide:
eorum qui de se statuebant humabantur corpora,
Tac. A. 6, 29.—
(γ).
With de and abl. and interrog.-clause:
si quibusdam populis permittendum esse videatur ut statuant ipsi de suis rebus quo jure uti velint,
Cic. Balb. 8, 22.—
(δ).
With contra:
consequeris tamen ut eos ipsos quos contra statuas aequos placatosque dimittas,
Cic. Or. 10, 34. —
(ε).
With indef. obj., usu. a neutr. pron.:
utrum igitur hoc Graeci statuent... an nostri praetores?
Cic. Fl. 12, 27:
dixisti quippiam: fixum (i. e. id) et statutum est,
id. Mur. 30, 62:
eoque utrique quod statuit contenti sunt,
Caes. B. C. 1, 87:
senatus, ne quid absente rege statueret,
Liv. 39, 24, 13:
maturato opus est, quidquid statuere placet (senatui),
id. 8, 13, 17:
id ubi in P. Licinio ita statutum est,
id. 41, 15, 10:
interrogatus quid ipse victorem statuere debere censeret,
Curt. 8, 14, 43:
quid in futurum statuerim, aperiam,
Tac. A. 4, 37:
utque rata essent quae procuratores sui in judicando statuerent,
Suet. Claud. 12;
qul statuit aliquid parte inaudita altera, aequum licet statuerit, haud aequus fuit,
Sen. Med. 2, 199:
non ergo quod libet statuere arbiter potest,
Dig. 4, 8, 32, § 15; cf.:
earum rerum quas Caesar statuisset, decrevisset, egisset,
Cic. Att. 16, 16, C, 11.—
(ζ).
With de or super and abl.:
vos de crudelissimis parricidis quid statuatis cunctamini?
Sall. C. 52, 31:
nihil super ea re nisi ex voluntate filii statuere,
Suet. Tib. 13:
ne quid super tanta re absente principe statueretur,
Tac. H. 4, 9.—
(η).
Absol., mostly pass. impers.:
ita expediri posse consilium ut pro merito cujusque statueretur,
Liv. 8, 14, 1:
tunc ut quaeque causa erit statuetis,
id. 3, 53, 10:
non ex rumore statuendum,
decisions should not be founded on rumors, Tac. A. 3, 69.—
(θ).
With cognoscere, to examine ( officially) and decide:
petit ut vel ipse de eo causa cognita statuat, vel civitatem statuere jubeat,
Caes. B. G. 1, 19:
consuli ut cognosceret statueretque senatus permiserat,
Liv. 39, 3, 2:
missuros qui de eorum controversiis cognoscerent statuerentque,
id. 40, 20, 1; 45, 13, 11:
quod causa cognita erit statuendum,
Dig. 2, 11, 2, § 8.—
2.
With reference to the mind of the subject, to decide, to make up one's mind, conclude, determine, be convinced, usu. with interrog.clause:
numquam intellegis, statuendum tibi esse, utrum illi homicidae sint an vindices libertatis,
Cic. Phil. 2, 12, 30:
illud mirum videri solet, tot homines... statuere non potuisse, utrum judicem an arbitrum, rem an litem dici oporteret,
id. Mur. 12, 27:
neque tamen possum statuere, utrum magis mirer, etc.,
id. de Or. 3, 22, 82:
ipsi statuerent, quo tempore possent suo jure arma capere,
id. Tull. 5, 12:
ut statuerem quid esset faciendum,
id. Att. 7, 26, 3:
statuere enim qui sit sapiens, vel maxime videtur esse sapientis,
id. Ac. 2, 3, 9:
si habes jam statutum quid tibi agendum putes,
id. Fam. 4, 2, 4:
tu quantum tribuendum nobis putes statuas ipse, et, ut spero, statues ex nostra dignitate,
id. ib. 5, 8, 4:
vix statui posse utrum quae pro se, an quae contra fratrem petiturus esset ab senatu magis impetrabilia forent,
Liv. 45, 19, 6:
quam satis statuerat, utram foveret partem,
id. 42, 29, 11:
posse ipsam Liviam statuere, nubendum post Drusum, an, etc.,
Tac. A. 4, 40:
statue quem poenae extrahas,
Sen. Troad. 661.—So with apud animum, to make up one's mind:
vix statuere apud animum meum possum atrum pejor ipsa res an pejore exemplo agatur,
Liv. 34, 2, 4:
proinde ipsi primum statuerent apud animos quid vellent,
id. 6, 39, 11.—Rarely with neutr, pron. as object:
quidquid nos de communi sententia statuerimus,
Cic. Fam. 4, 1, 2:
sic statue, quidquid statuis, ut causam famamque tuam in arto stare scias,
Sen. Herc. Fur. 1306.—
D.
To decree, order, prescribe.
1.
With ut or ne: statuunt ut decem milia hominum in oppidum submittantur, [p. 1754] Caes. B. G. 7, 21:
eos (Siculos) statuisse ut hoc quod dico postularet,
Cic. Verr. 2, 2, 42, § 103:
statuunt illi atque decernunt ut eae litterae... removerentur,
id. ib. 2, 2, 71, §
173: statuit iste ut arator... vadimonium promitteret,
id. ib. 2, 3, 15, §
38: orare patres ut statuerent ne absentium nomina reciperentur,
id. ib. 2, 2, 42, §
103: statuitur ne post M. Brutum proconsulem sit Creta provincia,
id. Phil. 2, 38, 97:
(Tiberius) auxit patrum honorem statuendo ut qui ad senatum provocavissent, etc.,
Tac. A. 14, 28:
statuiturque (a senatu) ut... in servitute haberentur,
id. ib. 12, 53.—So of a decree, determination, or agreement by several persons or parties to be carried out by each of them:
statutum esse (inter plebem et Poenos) ut... impedimenta diriperent,
Liv. 23, 16, 6:
Athenienses cum statuerent, ut urbe relicta naves conscenderent,
Cic. Off. 3, 11, 48:
statuunt ut fallere custodes tentent,
Ov. M. 4, 84.—
2.
With acc. (post-Aug.):
remedium statuere,
to prescribe a remedy against public abuses, Tac. A. 3, 28; 6, 4:
Caesar ducentesimam (vectigalis) in posterum statuit,
decreed that one half of one per cent. be the tax, id. ib. 2, 42.—So with sic (= hoc):
sic, di, statuistis,
Ov. M. 4, 661.—
3.
With dat. and acc. (not ante-Aug.):
eis (Vestalibus) stipendium de publico statuit,
decreed, allowed a salary, Liv. 1, 20, 3:
Aurelio quoque annuam pecuniam statuit princeps,
decreed, granted, Tac. A. 13, 34:
biduum criminibus obiciendis statuitur,
are allowed, id. ib. 3, 13:
itaque et alimenta pueris statuta... et patribus praemia statuta,
Just. 12, 4, 8:
ceu Aeolus insanis statuat certamina ventis,
Stat. Th. 6, 300:
non hoc statui sub tempore rebus occasum Aeoniis,
id. ib. 7, 219:
statuere alicui munera,
Val. Fl. 2, 566.—
4.
With dat. and interrog.-clause:
cur his quoque statuisti quantum ex hoc genere frumenti darent,
Cic. Verr. 2, 5, 21, § 53:
ordo iis quo quisque die supplicarent, statutus,
Liv. 7, 28, 8.—
5.
In partic., of punishment, etc., to decree, measure out, inflict.
(α).
With poenam, etc., with or without in and acc. pers. (mostly post-Aug.):
considerando... in utra (lege) major poena statuatur,
Cic. Inv. 2, 49, 145:
poenam statui par fuisse,
Tac. A. 14, 49:
qui non judicium, sed poenam statui videbant,
id. ib. 11, 6:
eadem poena in Catum Firmium statuitur,
id. ib. 6, 31:
senatu universo in socios facinoris ultimam statuente poenam,
Suet. Caes. 14;
so with mercedem (= poenam): debuisse gravissimam temeritatis mercedem statui,
Liv. 39, 55, 3; cf.
also: Thrasea, non quidquid nocens reus pati mereretur, id egregio sub principe statuendum disseruit,
Tac. A. 14, 48.— Absol.:
non debere eripi patribus vim statuendi (sc. poenas),
Tac. A. 3, 70.—
(β).
With indef. obj., generally with in and acc.: aliquid gravius in aliquem, to proceed severely against:
obsecrare coepit, ne quid gravius in fratrem statueret,
Caes. B. G. 1, 20:
fac aliquid gravius in Hejum statuisse Mamertinos,
Cic. Verr. 2, 4, 9, § 19:
res monet cavere ab illis magis quam quid in illos statuamus consultare,
Sall. C. 52, 3:
qui cum triste aliquid statuit, fit tristis et ipse,
Ov. P. 2, 2, 119:
si quid ob eam rem de se crudelius statuerent,
Just. 2, 15, 10.—
(γ).
With a word expressing the kind of punishment (post-Aug.):
in Pompeiam Sabinam exilium statuitur,
Tac. A. 6, 24 (18).—
(δ).
De capite, to pass sentence of death:
legem illam praeclaram quae de capite civis Romani nisi comitiis centuriatis statui vetaret,
Cic. Rep. 2, 36, 61.—
E.
Referring to one's own acts, to resolve, determine, purpose, to propose, with inf. (first in Cic.;
freq. and class.): statuit ab initio et in eo perseveravit, jus publicano non dicere,
Cic. Prov. Cons. 5, 10:
P. Clodius cum statuisset omni scelere in praetura vexare rem publicam,
id. Mil. 9, 24:
statuerat excusare,
to decline the office, id. Lig. 7, 21:
cum statuissem scribere ad te aliquid,
id. Off. 1, 2, 4:
quod iste certe statuerat et deliberaverat non adesse,
id. Verr. 2, 1, 1, § 1:
se statuisse animum advertere in omnes nauarchos,
id. ib. 2, 5, 40, §
105: nam statueram in perpetuum tacere,
id. Fam. 4, 4, 4:
statueram... nihil de illo dicere,
id. Fragm. Clod. 1, 1:
statueram recta Appia Romam (i. e. venire),
id. Att. 16, 10, 1:
Pompeius statuerat bello decertare,
Caes. B. C. 3, 86: si cedere hinc statuisset, Liv. 44, 39, 7:
triumphare mense Januario statuerat,
id. 39, 15:
immemor sim propositi quo statui non ultra attingere externa nisi qua Romanis cohaererent rebus,
id. 39, 48:
rex quamquam dissimulare statuerat,
id. 42, 21:
opperiri ibi hostium adventum statuit,
id. 42, 54, 9:
ut statuisse non pugnare consules cognitum est,
id. 2, 45, 9:
exaugurare fana statuit,
id. 1, 55, 2:
Delphos mittere statuit,
id. 1, 56, 5:
eos deducere in agros statuerunt,
id. 40, 38, 2:
tradere se, ait, moenia statuisse,
id. 8, 25, 10:
Samnitium exercitus certamine ultimo fortunam experiri statuit,
id. 7, 37, 4:
statuit sic adfectos hosti non obicere,
id. 44, 36, 2:
sub idem tempus statuit senatus Carthaginem excidere,
Vell. 1, 12, 2:
statui pauca disserere,
Tac. H. 4, 73:
amoliri juvenem specie honoris statuit,
id. A. 2, 42:
statuerat urbem novam condere,
Curt. 4, 8, 1:
statuerat parcere urbi conditae a Cyro,
id. 7, 6, 20:
rex statuerat inde abire,
id. 7, 11, 4:
Alexander statuerat ex Syria petere Africam,
id. 10, 1, 17; 10, 5, 24; 5, 27 (9), 13; so,
statutum habere cum animo ac deliberatum,
to have firmly and deliberately resolved, Cic. Verr. 2, 3, 41, § 95.—With sic:
caedis initium fecisset a me, sic enim statuerat,
id. Phil. 3, 7, 29.—
F.
To judge, declare as a judgment, be of opinion, hold (especially of legal opinions), think, consider (always implying the establishment of a principle, or a decided conviction; cf.: existimo, puto, etc.).
1.
With acc. and inf.
a.
In gen.:
senatus consulta falsa delata ab eo judicavimus... leges statuimus per vim et contra auspicia latas,
Cic. Phil. 12, 5, 12:
statuit senatus hoc ne illi quidem esse licitum cui concesserat omnia,
id. Verr. 2, 3, 35, § 81:
quin is tamen (judex) statuat fieri non posse ut de isto non severissime judicetur,
id. ib. 2, 3, 62, §
144: hujusce rei vos (recuperatores) statuetis nullam esse actionem qui obstiterit armatis hominibus?
id. Caecin. 13, 39, ut quisquam juris numeretur peritus, qui id statuit esse jus quod non oporteat judicari, who holds that to be the law, id. ib. 24, 68:
is (Pompeius) se in publico statuit esse non posse,
id. Pis. 13, 29:
tu unquam tantam plagam tacitus accipere potuisses, nisi hoc ita statuisses, quidquid dixisses te deterius esse facturum?
id. Verr. 2, 3, 58, § 133:
si causa cum causa contenderet, nos nostram perfacile cuivis probaturos statuebamus,
we were sure, id. Quint. 30, 92:
non statuit sibi quidquam licere quod non patrem suum facere vidisset,
id. Verr. 2, 3, 90, § 211:
hi sibi nullam societatem communis utilitatis causa statuunt esse cum civibus,
assume, id. Off. 3, 6, 28:
cum igitur statuisset opus esse ad eam rem constituendam pecunia,
had become convinced, id. ib. 2, 23, 82:
quo cive neminem ego statuo in hac re publica esse fortiorem,
id. Planc. 21, 51:
quam quidem laudem sapientiae statuo esse maximam,
id. Fam. 5, 13, 1:
hoc anno statuit temporis esse satis,
Ov. F. 1, 34:
nolim statuas me mente maligna id facere,
Cat. 67, 37.— So with sic:
velim sic statuas tuas mihi litteras longissimas quasque gratissimas fore,
Cic. Fam. 7, 33 fin.:
ego sic statuo a me in hac causa pietatis potius quam defensionis partes esse susceptas,
I hold, lay down as the principle of my defence, id. Sest. 2, 3:
quod sic statuit omnino consularem legem nullam putare,
id. ib. 64, 135:
sic statuo et judico, neminem tot et tanta habuisse ornamenta dicendi,
id. Or. 2, 28, 122. —Hence, statui, I have judged, i. e. I know, and statueram, I had judged, i. e. I knew:
ut ego qui in te satis consilii statuerim esse, mallem Peducaeum tibi consilium dare quam me, ironically,
Cic. Att. 1, 5, 4:
qui saepe audissent, nihil esse pulchrius quam Syracusarum moenia, statuerant se, si ea Verre praetore non vidissent, numquam esse visuros,
id. Verr. 2, 5, 36, § 95.—With neutr. pron.:
si dicam non recte aliquid statuere eos qui consulantur,
that they hold an erroneous opinion, Cic. Caecin. 24, 68; cf.:
quis hoc statuit umquam, aut cui concedi potest, ut eum jure potuerit occidere a quo, etc.,
id. Tull. 24, 56; Quint. 5, 13, 21.—
b.
Particularly of a conclusion drawn from circumstances, to judge, infer, conclude; declare (as an inference):
cum tuto senatum haberi non posse judicavistis, tum statuiistis, etiam intra muros Antonii scelus versari,
Cic. Phil. 3, 5, 13: quod si aliter statuetis, videte ne hoc vos statuatis, qui vivus decesserit, ei vim non esse factam, id. Caecin. 16, 46:
quid? si tu ipse statuisti, bona P. Quinctii ex edicto possessa non esse?
id. Quint. 24, 76:
ergo ad fidem bonam statuit pertinere notum esse emptori vitium quod nosset venditor,
id. Off. 3, 16, 67:
Juppiter esse pium statuit quodcumque juvaret,
Ov. H. 4, 133.—With neutr. pron.:
hoc (i. e. litteris Gabinii credendum non esse) statuit senatus cum frequens supplicationem Gabinio denegavit,
Cic. Prov. Cons. 6, 14:
quod si tum statuit opus esse, quid cum ille decessisset, Flacco existimatis statuendum et faciendum fuisse?
id. Fl. 12, 29; cf. id. Caecin. 16, 46, supra; so,
hoc si ita statuetis,
id. ib. 16, 47.—
c.
Esp. with gerund.-clause.
(α).
To hold, judge, think, consider, acknowledge, that something must be done, or should have been done:
tu cum tuos amicos in provinciam quasi in praedam invitabas... non statuebas tibi de illorum factis rationem esse reddendam?
did you not consider, did it not strike you? Cic. Verr. 2, 2, 11, § 29: statuit, si hoc crimen extenuari vellet, nauarchos omnes vita esse privandos, he thought it necessary to deprive, etc., id. ib. 2, 5, 40, §
103: ut statuas mihi non modo non cedendum, sed etiam tuo auxilio utendum fuisse,
id. Fam. 5, 2, 10:
statuebam sic, boni nihil ab illis nugis expectandum,
id. Sest. 10, 24:
Antigonus statuit aliquid sibi consilii novi esse capiendum,
Nep. Eum. 8, 4. —So with opus fuisse:
ut hoc statuatis oratione longa nihil opus fuisse,
acknowledge, Cic. Verr. 1, 18, 56: causam sibi dicendam esse statuerat jam ante quam hoc usu venit, knew (cf. a. supra), id. ib. 2, 5, 39, § 101. —
(β).
To think that one must do something, to resolve, propose, usu. with dat. pers.:
manendum mihi statuebam quasi in vigilia quadam consulari ac senatoria,
Cic. Phil. 1, 1, 1: quae vobis fit injuria si statuimus, vestro nobis judicio standum esse, if we conclude, purpose, to abide, etc., id. Fl. 27, 65:
ut ea quae statuisses tibi in senatu dicenda, reticeres,
id. Fam. 5, 2, 1:
statuit tamen nihil sibi in tantis injuriis gravius faciendum,
id. Clu. 6, 16:
Caesar statuit exspectandam classem,
Caes. B. G. 3, 14:
non expectandum sibi statuit dum, etc.,
id. ib. 1, 11:
quod eo tempore statuerat non esse faciendum,
id. B. C. 3, 44:
statuit sibi nihil agitandum,
Sall. J. 39, 5:
Metellus statuit alio more bellum gerendum,
id. ib. 54, 5:
Laco statuit accuratius sibi agendum cum Pharnabazo,
Nep. Alcib. 10, 2:
sororis filios tollendos statuit,
Just. 38, 1.—
2.
With ut:
si, ut Manilius statuebat, sic est judicatum (= ut judicandum esse statuebat),
Cic. Caecin. 24, 69:
ut veteres statuerunt poetae (ut = quod ita esse),
id. Arat. 267 (33): quae majora auribus accepta sunt quam oculis noscuntur, ut statuit, as he thought, i. e. that those things were greater, etc., Liv. 45, 27:
cum esset, ut ego mihi statuo, talis qualem te esse video,
Cic. Mur. 14, 32.—
3.
With two acc. (= duco, existimo):
omnes qui libere de re publica sensimus, statuit ille quidem non inimicos, sed hostes,
regarded not as adversaries, but as foes, Cic. Phil. 11, 1, 3:
Anaximenes aera deum statuit,
id. N. D. 10, 26:
voluptatem summum bonum statuens,
id. Off. 1, 2, 5:
video Lentulum cujus ego parentem deum ac patronum statuo fortunae ac nominis mei,
id. Sest. 69, 144:
si rectum statuerimus concedere amicis quidquid velint,
id. Lael. 11, 38:
Hieronymus summum bonum statuit non dolere,
id. Fin. 2, 6, 19:
noster vero Plato Titanum e genere statuit eos qui... adversentur magistratibus,
id. Leg. 3, 2, 5:
decretum postulat, quo justae inter patruos fratrumque filias nuptiae statuerentur,
Tac. A. 12, 7:
optimum in praesentia statuit reponere odium,
id. Agr. 39.— P. a.: stătūtus, a, um, i. e. baculo, propped, leaning on a stick (dub. v. I. C. supra):
vidistis senem... statutum, ventriosum?
Plaut. Rud. 2, 2, 11.—Hence, subst.: stătūtum, i, n., a law, decision, determination, statute (late Lat.):
Dei,
Lact. 2, 16, 14:
Parcarum leges ac statuta,
id. 1, 11, 14:
statuta Dei et placita,
id. 7, 25, 8.

Lewis & Short latin dictionary > statuo
20 sto

sto, stĕti, stătum, 1 (scanned stĕtĕrunt, Verg. A. 2, 774; 3, 48; Ov. H. 7, 166; Prop. 2, 8, 10), v. n. [root sta-; Sanscr. sthā, sthalam, locus; Gr. sta-, histêmi, to set, place; statêr, weight; O. H. Germ. stām; Goth. standa; Engl. stand], to stand, in opposition to sitting, walking, or lying prostrate, to stand still, remain standing, stand upright.
I.
Lit.
A.
In gen.:
hos quos videtis stare hic captivos duos, Illi qui astant, hi stant ambo, non sedent,
Plaut. Capt. prol. 1 sq.; cf.:
cum virgo staret et Caecilia in sellā sederet,
Cic. Div. 1, 46, 104:
si iste ibit, ito: stabit, astato simul,
Plaut. Ps. 3, 2, 74:
abi intro, noli stare,
id. Mil. 4, 3, 36; so (opp. ire) id. Merc. 3, 3, 21; id. Mil. 4, 2, 95; 4, 9, 10; id. Pers. 3, 3, 43; 4, 4, 50; Ter. Eun. 3, 2, 6; 3, 2, 12:
i: quid stas, lapis?
id. Heaut. 4, 7, 3:
ante aedes,
Plaut. Am. 2, 1, 56; 1, 1, 250; 2, 2, 35; id. Truc. 2, 3, 14:
ante ostium,
Ter. Eun. 5, 2, 4; id. And. 3, 1, 17; id. Hec. 3, 4, 14; 5, 4, 14:
ante oculos,
Ov. Am. 1, 5, 17:
ad januam,
Cic. de Or. 2, 86, 353:
ad undam,
Verg. G. 4, 356:
orantem juxta,
Stat. Th. 11, 618:
hic foris,
Plaut. Men. 2, 3, 12:
hinc procul,
Ter. Hec. 4, 3, 1:
propter in occulto,
Cic. Clu. 28, 78; cf.:
qui proximi steterant,
Caes. B. G. 5, 35, 3:
propius,
Hor. A. P. 361:
sta ilico,
Ter. Phorm. 1, 4, 18:
qui frequentissimi in gradibus concordiae steterunt,
Cic. Phil. 7, 8, 21:
stans pede in uno,
Hor. S. 1, 4, 10 et saep.—Of things:
ita statim stant signa,
Plaut. Am. 1, 1, 120:
quorum statuae steterunt in Rostris,
Cic. Phil. 9, 2, 4:
statua,
id. Div. 1, 34, 75:
signa ad impluvium, ad valvas Junonis,
id. Verr. 2, 1, 23, § 61:
stabat acuta silex,
Verg. A. 8, 233:
columna,
Hor. C. 1, 35, 14:
cerea effigies,
id. S. 1, 8, 32; cf. poet.:
aeneus ut stes,
id. ib. 2, 3, 183.— Pass. impers.: Ps. Statur hic ad hunc modum. Sim. Statum vide hominis, Plaut. Ps. 1, 5, 44: Gn. Quid agitur? Pa. Statur, Ter. Eun. 2, 2, 40:
confecto munerum cursu moriar stando,
Amm. 24, 3, 7.—Prov.:
inter sacrum saxumque sto, nec quid faciam scio,
i.e. I am in a pinch, Plaut. Capt. 3, 4, 84; v. sacrum.—
B.
In partic.
1.
Pregn., to stand firm or immovable; to last, remain, continue: cui nec arae patriae domi stant; fractae et disjectae jacent, Enn. ap. Cic. Tusc. 3, 19, 44 (Trag. v. 115 Vahl.):
nec domus ulla nec urbs stare poterit,
Cic. Lael. 7, 23:
stantibus Hierosolymis,
id. Fl. 28, 69:
ut praeter spem stare muros viderunt,
Liv. 38, 5:
urbem innoxiam stare incolumem pati,
id. 31, 31, 15:
hasta, quae radice novā, non ferro stabat adacto,
stuck fast, remained fixed, Ov. M. 15, 562:
missum stetit inguine ferrum,
id. ib. 5, 132; cf. id. ib. 5, 34;
8, 415: stat glacies iners,
Hor. C. 2, 9, 5:
aquae,
Ov. M. 4, 732:
longā stare senectā,
Sil. 3, 94:
cornus stetit inter tempora frontis,
id. 4, 142.—
2.
To remain, tarry, linger any where (cf. moror):
paulisper stetimus in illā ganearum tuarum nidore atque fumo,
Cic. Pis. 6, 13:
hos quos video volitare in foro, quos stare ad curiam,
id. Cat. 2, 3, 5: cur non aut stantem comprehenderint, aut fugientem consecuti sint, remaining in the city, id. Cael, 28, 67;
so (opp. fugio),
id. Tusc. 2, 23, 54:
cum gladiis in conspectu senatus,
id. Phil. 2, 4, 8:
qui domi stare non poterant,
id. Fl. 6, 13:
(meretrix) olente in fornice stans,
Hor. S. 1, 2, 30; cf. Ov. Am. 1, 10, 21; Juv. 10, 239; cf.
of minerals not attracted by the magnet: pondere enim fretae partim stant, quod genus aurum,
Lucr. 6, 1058. —
3.
In milit. lang.
a.
To stand in the ranks or under arms, to fight:
quisque uti steterat, jacet obtinetque ordinem,
Plaut. Am. 1, 1, 86: ut sustinere corpora plerique nequeuntes arma sua quisque stantes incumberet, Sall. ap. Serv. Verg. A. 9, 229 (H. 3, 72 Dietsch):
cum milites a mane diei jejuni sub armis stetissent defatigati, Auct. B. Afr. 42, 3: primo haud impari stetere acie,
Liv. 26, 44:
in Asia totius Asiae steterunt vires,
id. 37, 58: in acie, Auct. B. Hisp. 28 fin.:
pars acie stabat, Auct. B. Afr. 51, 6: stetit acies in armis,
Sen. Phoen. 389; cf.:
stetit ordine certo Infelix acies,
Luc. 7, 2, 16.—
b.
Pregn., to stand firm in fight, stand one's ground, maintain the contest (opp. abjecto scuto fugere), Cic. Tusc. 2, 23, 54; cf.:
in acie stare ac pugnare (opp. in castra refugere),
Liv. 22, 60, 25:
Tarquiniensis, novus hostis non stetit solum, sed etiam ab suā parte Romanum pepulit,
id. 2, 6, 11:
comminus,
Caes. B. C. 1, 47:
inque gradu stetimus, certi non cedere,
Ov. M. 9, 43; cf.:
contra leonem,
Spart. Carac. 5.—
c.
Transf., of a battle, to last, hold out, continue (a favorite expression of Livy):
ibi aliquamdiu atrox pugna stetit,
Liv. 29, 2:
diu pugna neutro inclinata stetit,
id. 27, 2:
ita anceps dicitur certamen stetisse,
id. 8, 38:
primo stetit ambiguā spe pugna,
id. 7, 7.—
4.
Nautical t. t., to lie, to lie or ride at anchor:
ante hostium portus in salo stare,
Liv. 37, 16;
Auct. B. Afr. 62: naves regiae in sinu Maliaco,
Liv. 36, 20:
classis instructa in portu,
id. 37, 11:
classis in salo ad Leptim, Auct. B. Afr. 62, 4: litore puppes,
Verg. A. 6, 901.—
5.
Of servants, to stand, wait, attend (very rare): neque pueri eximiā facie stabant, C. Gracch. ap. Gell. 15, 12, 2:
sto exspectans, si quid mihi imperent,
Ter. Eun. 3, 5, 46:
ad cyathum et vinum,
Suet. Caes. 49; cf.:
ad pedes,
id. Galb. 22.—
6.
Of buildings, cities, etc., to stand finished, be erected (mostly poet.):
intra annum nova urbs stetit,
Liv. 6, 4, 6:
jam stabant Thebae,
Ov. M. 3, 131:
moenia jam stabant,
id. F. 3, 181:
stet Capitolium Fulgens,
Hor. C. 3, 3, 42:
aedificant muros... Stabat opus,
Ov. M. 11, 205:
jam stare ratem,
Val. Fl. 1, 96.—
7.
Of the countenance, to be unmoved, to be at rest ( poet.):
stat num quam facies,
Luc. 5, 214:
stant ora metu,
are rigid, Val. Fl. 4, 639; cf.:
cur ad patrios non stant tua lumina vultus,
Stat. Th. 10, 693.—
8.
To stand up, stand upright, stand on end; to bristle up, stiffen, etc. ( poet. and in post-Aug. prose): papillae, Lucil. ap. Non. 391, 26:
mammae,
Plin. 28, 19, 77, § 249:
steterunt comae,
Verg. A. 2, 774; 3, 48; Ov. M. 7, 631; cf. id. ib. 10, 425:
crines fulvi pulvere,
Stat. Th. 3, 326:
setae,
Ov. M. 8, 286:
in vertice cristae,
id. ib. 6, 672:
aristae,
id. ib. 10, 655:
stantes oculi,
prominent, Ov. F. 6, 133:
oculis rigentibus et genis stantibus,
fixed, Plin. 23, 1, 24, § 49. —In mal. part., Mart. 3, 73, 2; App. M. 2, p. 117, 39; Auct. Priap. 75, 2.—Rarely of fluids, to coagulate, stiffen:
sanguis stetit,
Sen. Oedip. 585.—
9.
With abl., to stand out with, be thick with, full of any thing (mostly poet.): stant pulvere campi, Enn. ap. Porphyr. ad Hor. C. 1, 9, 1 (Ann. v. 592 Vahl.): cupressi Stant rectis foliis, id. ap. Philarg. ad Verg. G. 2, 444 (Ann. v. 268 ib.): stat sentibu' fundus, Lucil. ap. Don. Ter. And. 4, 2, 16; Titin. ap. Non. 391, 21; so,
ager sentibus,
Caecil. ib. 391, 23:
vides ut altā stet nive candidum Soracte,
Hor. C. 1, 9, 1: caelum caligine stat, Sisenn. ap. Non. 392, 8:
pulvere caelum,
Verg. A. 12, 408:
pulvereo globo astra,
Stat. Th. 7, 124:
stant lumina (Charontis) flammā,
Verg. A. 6, 300:
stant pulvere Syrtes,
Claud. Laud. Stil. 1, 257.
II.
Trop.
A.
In gen., to stand: mentes, rectae quae stare solebant, Enn. ap. Cic. Sen. 6, 16 (Ann. v. 208 Vahl.):
stetisse ipsum in fastigio eloquentiae,
Quint. 12, 1, 20.—
B.
In partic.
1.
Pregn., to stand one's ground, stand firm or unshaken; to endure, persevere, persist, abide, continue:
moribus antiquis res stat Romana virisque, Enn. ap. Aug. Civ. Dei, 2, 21 (Ann. v. 492 Vahl.): disciplinam militarem, quā stetit ad hanc diem Romana res, solvisti,
Liv. 8, 7:
res publica staret,
Cic. Phil. 2, 10, 24; cf. id. Cat. 2, 10, 21:
stante urbe et curiā,
id. Planc. 29, 71:
ut eo neglecto civitas stare non possit,
id. Cael. 1, 1:
utinam res publica stetisset, quo coeperat statu,
id. Off. 2, 1, 3:
qui illam (rem publicam) cadere posse stante me non putārant,
id. Fam. 6, 6, 2:
ut stante re publicā facere solebamus,
id. Off. 2, 1, 3:
neque enim aliter stare possemus,
id. Sest. 45, 97:
per quos homines ordinesque steterim, quibusque munitus fuerim, non ignoras,
id. Fam. 13, 29, 7; cf.:
eorum auxilio, qui me stante stare non poterant,
id. ib. 7, 2, 3:
respublica stetit virtute tuā,
Liv. 4, 40:
stetit regnum puero,
id. 1, 3:
dum stetimus,
Ov. Tr. 1, 9, 17:
stamus animis,
Cic. Att. 5, 18, 2:
stas animo,
Hor. S. 2, 3, 213:
Gabinium sine provinciā stare non posse,
could not hold out, subsist, Cic. Pis. 6, 12; cf. id. Fl. 6, 14; Suet. Oth. 5:
nedum sermonum stet honos,
Hor. A. P. 69.—Hence, nearly—esse, tantā stat praedita culpā (natura), Lucr. 5, 199:
pausam stare fragori,
id. 1, 747.—
b.
(Acc. to its use as a milit. t. t., v. supra, I. B. 3.) To maintain the contest:
cum in senatu pulcherrime staremus,
Cic. Fam. 1, 4, 1.—
c.
Stare in aliquā re, simply aliquā re, and post-class. also alicui rei, to stand firm, persist, persevere; to rest, abide, adhere to, continue in a thing.
(α).
In aliquā re:
si in fide non stetit,
Cic. Rab. Perd. 10, 28:
sin in eo non stat,
id. Att. 2, 4, 1:
stare oportet in eo, quod sit judicatum,
id. Fin. 1, 14, 47:
in sententiā,
Liv. 4, 44.—
(β).
With abl.:
eā omnes stant sententiā,
Plaut. Curc. 2, 1, 35:
suis stare judiciis,
Cic. Tusc. 5, 28, 81:
censoris opinione,
id. Clu. 47, 132:
alicujus decreto,
Caes. B. G. 6, 13:
stare conditionibus,
Cic. Att. 7, 15, 2:
stare conventis,
id. Off. 3, 25, 95:
stare jurejurando,
Quint. 5, 6, 4:
nihil quo stat loco stabit, omnia sternet abducetque vetustas,
Sen. ad Marc. 26, 4.— Pass. impers.:
stabitur consilio,
Liv. 7, 35:
etsi priore foedere staretur,
id. 21, 19:
famā rerum standum est,
id. 7, 6.—
(γ).
With dat.:
arbitri sententiae stare,
Dig. 4, 7, 23 fin.:
voluntati patris,
ib. 26, 7, 3; 36, 3, 6:
rei judicatae,
ib. 42, 1, 32:
emptioni,
ib. 19, 1, 13; ib. 4, 8, 27 (five times) et saep.—
(δ).
Stat sententia, aliquid, or, impersonally, stat ( alicui), the determination stands or holds good; I ( thou, he, etc.) am determined: Pa. Vide quid agas. Ph. Stat sententia, Ter. Eun. 2, 1, 18:
Hannibal, postquam ipsi sententia stetit, pergere ire,
Liv. 21, 30:
stat sententia tradere mecum Dotalem patriam,
Ov. M. 8, 67:
modo nobis stet illud, unā vivere in studiis nostris,
Cic. Fam. 9, 2, 5:
stat pectore fixum, Aeetae sociare manus,
Val. Fl. 5, 289:
nos in Asiam convertemus: neque adhuc stabat, quo potissimum,
Cic. Att. 3, 14, 2:
mihi stat alere morbum,
Nep. Att. 21, 6:
quos ut seponi stetit,
Sil. 3, 68:
stat, casus renovare omnes,
Verg. A. 2, 750. —
d.
In aliquā re, or simply aliquā re, to rest on, be fixed on, depend upon, etc.:
omnis in Ascanio stat cura parentis,
Verg. A. 1, 646:
regnum fraternā stare concordiā,
Liv. 45, 19:
quā (disciplinā) stetit Romana res,
id. 8, 7:
hac arte (i.e. bello) in patriā steti,
id. 5, 44, 2; Val. Fl. 3, 673; Verg. A. 2, 163:
magis famā quam vi stare res suas,
Tac. A. 6, 30:
apud quos virtute quam pecuniā res Romana melius stetit,
id. H. 2, 69 fin.:
famā bella stare,
Curt. 3, 8, 7.—
2.
In theatr. lang., of plays and actors, to stand, i.e. to please, take, succeed:
quod si intellegeret, cum stetit olim nova (fabula), Actoris operā magis stetisse quam suā,
Ter. Phorm. prol. 9 sq.:
partim vix steti, id. Hec. prol. alt. 7: securus, cadat an recto stat fabula talo,
Hor. Ep. 2, 1, 176:
illi, scripta quibus comoedia prisca viris est, Hoc stabant, hoc sunt imitandi,
id. S. 1, 10, 17.—
3.
Stare, ab, cum, or pro aliquo, or aliquā re, or with adv. loci, to stand by, on the side of, adhere to a person or thing, take the part of:
ut nemo contra civium perditorum dementiam a senatu et a bonorum causā steterit constantius,
Cic. Brut. 79, 273:
a se potius quam ab adversariis,
id. Inv. 1, 43, 81:
a mendacio contra verum,
id. ib. 1, 3, 4:
a contrariā ratione,
Auct. Her. 4, 2, 4:
cum di prope ipsi cum Hannibale starent,
Liv. 26, 41, 17; 5, 38:
stabat cum eo senatus majestas,
id. 8, 34, 1:
nobiscum adversus bar, baros,
Nep. Ages. 5, 4:
si pro meā patriā ista virtus staret,
Liv. 2, 12:
pro jure gentium,
id. 38, 25:
pro vobis adversus reges stetimus,
id. 45, 22, 10; 23, 8, 3 Fabri ad loc.:
pro Jubā atque Afris,
Quint. 11, 1, 80:
pro signis,
Ov. A. A. 1, 200:
quamvis duces non essent praesentes, staret tamen pro partibus invicta fortuna ultoris,
Flor. 4, 7, 10:
hic primo pro Pompei partibus, mox simulatione contra Pompeium stetit,
Vell. 2, 48, 4:
voluptas pro iisdem partibus standi,
Sen. Vit. Beat. 4, 1; cf.:
et dii quoque pro meliore stant causā,
Curt. 4, 1, 13:
hinc stas, illinc causam dicis,
Plaut. Men. 4, 2, 48:
unde stetisset, eo se victoria transferret,
Just. 5, 4, 12: non semper vostra evortet: nunc Juppiter hac stat, stands at your side, stands by you, Enn. ap. Macr. S. 6, 1 (Ann. v. 263 Vahl.); imitated by Verg. A. 12, 565.—So with in:
Graeci, qui in Darei partibus steterant,
Curt. 3, 11, 18.—
4.
Stare per aliquem, to stand to one's account, be chargeable or owing to one; to lie at one's door, be one's fault; followed by a negative consequence or effect, expressed by quin, [p. 1763] quominus, or ne.
(α).
With quin:
quoniam per eum non stetisset, quin praestaretur, etc.,
Liv. 2, 31, 11 Weissenb.ad loc.—
(β).
With quominus (freq.):
si poterit fieri, ut ne pater per me stetisse credat, Quominus haec fierent nuptiae, volo: sed si id non poterit, Id faciam in proclivi quod est, per me stetisse, ut credat,
Ter. And. 4, 2, 16 sq.:
Caesar ubi cognovit per Afranium stare, quominus proelio dimicaretur,
Caes. B. C. 1, 41:
graviter eam rem tulerunt, quod stetisse per Trebonium, quominus oppido potirentur, videbatur,
id. ib. 2, 13; so,
nec, quominus perpetua cum eis amicitia esset, per populum Romanum stetisse,
Liv. 8, 2, 2; 9, 14, 1; 6, 33, 2; 44, 14, 12.—
(γ).
With ne:
ne praestaremus per vos stetit, qui, etc.,
Liv. 45, 23, 6:
non per milites stetisse, ne vincerent,
id. 3, 61, 2:
quasi per ipsum staret, ne redderetur,
Suet. Aug. 28.—Rarely without the negation; so with ut:
per quam (ignorantiam) stetit, ut tibi obligarer,
Plin. Ep. 10, 6 (22), 2; cf. Ter. And. 4, 2, 17 supra; absol.:
id est, non per me stetit, sed per illud,
Quint. 3, 6, 78; with subj.-clause:
si per eum non stetit, parere defuncti voluntati,
Dig. 32, 1, 36.—
5.
Of price, to stand one in, to come to, to cost (mostly post-Aug.):
Periclum vitae meae tuo stat periculo,
Plaut. Capt. 3, 5, 82:
Polybius scribit, centum talentis eam rem Achaeis stetisse,
Liv. 34, 50; cf.:
sit argumento tibi gratis stare navem,
Cic. Verr. 2, 5, 19, § 48:
haud illi stabunt Aeneia parvo Hospitia,
Verg. A. 10, 494:
quae neque magno Stet pretio,
Hor. S. 1, 2, 122:
multo sanguine ac vulneribus ea Poenis victoria stetit,
Liv. 23, 30:
haud scio an magno detrimento certamen staturum fuerit,
id. 3, 60:
utrique vindicta libertatis morte stetit,
Vell. 2, 64, 3:
heu quanto regnis nox stetit una tuis?
Ov. F. 2, 812 et saep.:
nulla pestis humano generi pluris stetit,
Sen. Ira, 1, 2, 1.

Lewis & Short latin dictionary > sto

Страницы

Словари и энциклопедии на Академике

Перевод: с латинского на все языки

in conspectu alicujus

Поделиться ссылкой на выделенное

Словари и энциклопедии на Академике

Перевод: с латинского на все языки

in conspectu alicujus

Поделиться ссылкой на выделенное

Прямая ссылка: